द्रव्यमान आयतन प्रतिशत(w/v)

From Vidyalayawiki

100 मिलीलीटर विलयन में उपस्थित विलेय के द्रव्यमान को कहते हैं। 100 mL विलयन मे घुले हुए विलेय का द्रव्यमान - आयतन प्रतिशत कहलाता है। इस मात्रक का उपयोग औषधियों तथा फामेंसी में किया जाता है।

100 ml विलयन में किसी विलेय की खुली हुई ग्राम में मात्रा को द्रव्यमान आयतन प्रतिशत कहते है।

द्रव्यमान आयतन प्रतिशतता = विलेय का द्रव्यमान × 100 ÷ विलयन का आयतन

द्रव्यमान आयतन प्रतिशतता = विलेय का द्रव्यमान × 100 ÷ (विलेय का आयतन + विलायक का आयतन)

द्रव्यमान आयतन प्रतिशतता = विलेय का द्रव्यमान × 100 ÷( विलयन का द्रव्यमान × विलयन का घनत्व)

उदाहरण

1.) 75 ml जलीय विलयन में 5 gm शर्करा विलेय है तो शर्करा का द्रव्यमान - आयतन प्रतिशत ज्ञात कीजिये।

हल:

द्रव्यमान आयतन प्रतिशत = (5 / 75 ) × 100 = 6.66 w/v %

2.) 50 ml जलीय विलयन में 5 ग्राम नमक घुला हुआ है तो नमक का द्रव्यमान -आयतन प्रतिशत ज्ञात करो।

हल:

द्रव्यमान आयतन प्रतिशत = (विलेय का ग्राम में भार / विलयन का आयतन ml  में ) x 100

द्रव्यमान-आयतन प्रतिशत = (5/50 ) x 100 = 10 W/V %

अभ्यास प्रश्न    

  • 25 ml जलीय विलयन में 5 gm शर्करा विलेय है तो शर्करा का द्रव्यमान - आयतन प्रतिशत ज्ञात कीजिये।
  • 50 % NaCl विलयन का अर्थ बताइये।
  • 20 ml तथा 36 ml जल मिलाकर एक विलयन बनाते हैं तो मिथाइल एल्कोहल की आयतन प्रतिशतता ज्ञात कीजिये।