Taxonomy for Biology Articles-12th Class: Difference between revisions

From Vidyalayawiki

No edit summary
No edit summary
Line 35: Line 35:
|
|
|
|
|जीवों में जनन
|[[जीवों में जनन]]
|
|
|
|
Line 43: Line 43:
|
|
|
|
|लैंगिक जनन
|[[लैंगिक जनन.|लैंगिक जनन]]
|
|
|
|
Line 51: Line 51:
|
|
|
|
|अलैंगिक जनन
|[[अलैंगिक जनन.|अलैंगिक जनन]]
|
|
|
|
Line 59: Line 59:
|
|
|
|
|क्लोन
|[[क्लोन]]
|
|
|
|
Line 67: Line 67:
|
|
|
|
|कोशिका विभाजन
|[[कोशिका विभाजन]]
|
|
|
|
Line 75: Line 75:
|
|
|
|
|पुटीभवन
|[[पुटीभवन]]
|
|
|
|
Line 83: Line 83:
|
|
|
|
|बीजाणुजनन
|[[बीजाणुजनन]]
|
|
|
|
Line 91: Line 91:
|
|
|
|
|कायिक प्रवर्धन
|[[कायिक प्रवर्धन.|कायिक प्रवर्धन]]
|
|
|
|
Line 99: Line 99:
|
|
|
|
|पुनरुद्भवन
|[[पुनरुद्भवन]]
|
|
|
|
Line 107: Line 107:
|
|
|
|
|किशोर प्रावस्था
|[[किशोर प्रावस्था]]
|
|
|
|
Line 115: Line 115:
|
|
|
|
|कायिक प्रावस्था
|[[कायिक प्रावस्था]]
|
|
|
|
Line 123: Line 123:
|
|
|
|
|मद चक्र
|[[मद चक्र]]
|
|
|
|
Line 131: Line 131:
|
|
|
|
|ऋतुस्राव चक्र
|[[ऋतुस्राव चक्र]]
|
|
|
|
Line 139: Line 139:
|
|
|
|
|पूर्व निषेचन
|[[पूर्व निषेचन]]
|
|
|
|
Line 147: Line 147:
|
|
|
|
|निषेचन
|[[निषेचन.|निषेचन]]
|
|
|
|
Line 155: Line 155:
|
|
|
|
|पश्च निषेचन
|[[पश्च निषेचन]]
|
|
|
|
Line 163: Line 163:
|
|
|
|
|युग्मकजनन
|[[युग्मकजनन.|युग्मकजनन]]
|
|
|
|
Line 171: Line 171:
|
|
|
|
|संयुग्मकी
|[[संयुग्मकी]]
|
|
|
|
Line 179: Line 179:
|
|
|
|
|विषमयुग्मक
|[[विषमयुग्मक]]
|
|
|
|
Line 187: Line 187:
|
|
|
|
|पुमणु या शुक्राणु
|[[पुमणु या शुक्राणु]]
|
|
|
|
Line 195: Line 195:
|
|
|
|
|अंडा या डिंब
|[[अंडा या डिंब]]
|
|
|
|
Line 203: Line 203:
|
|
|
|
|समथैलसी
|[[समथैलसी]]
|
|
|
|
Line 211: Line 211:
|
|
|
|
|विषमथैलसी
|[[विषमथैलसी]]
|
|
|
|
Line 219: Line 219:
|
|
|
|
|युग्मक निर्माण के दौरान कोशिका विभाजन
|[[युग्मक निर्माण के दौरान कोशिका विभाजन]]
|
|
|
|
Line 227: Line 227:
|
|
|
|
|युग्मक स्थानांतरण
|[[युग्मक स्थानांतरण]]
|
|
|
|
Line 235: Line 235:
|
|
|
|
|परागण
|[[परागण.|परागण]]
|
|
|
|
Line 243: Line 243:
|
|
|
|
|निषेचन
|[[निषेचन.|निषेचन]]
|
|
|
|
Line 251: Line 251:
|
|
|
|
|अनिषेक जनन
|[[अनिषेक जनन]]
|
|
|
|
Line 259: Line 259:
|
|
|
|
|युग्मनज
|[[युग्मनज,|युग्मनज]]
|
|
|
|
Line 267: Line 267:
|
|
|
|
|अंडाप्रजक
|[[अंडाप्रजक]]
|
|
|
|
Line 275: Line 275:
|
|
|
|
|सजीव प्रजक
|[[सजीव प्रजक]]
|
|
|
|
Line 299: Line 299:
|
|
|
|
|पुंकेसर
|[[पुंकेसर]]
|
|
|
|
Line 307: Line 307:
|
|
|
|
|डंठल
|[[डंठल]]
|
|
|
|
Line 315: Line 315:
|
|
|
|
|परागकोश
|[[परागकोश]]
|
|
|
|
Line 323: Line 323:
|
|
|
|
|लघुबीजाणुधानी
|[[लघुबीजाणुधानी]]
|
|
|
|
Line 331: Line 331:
|
|
|
|
|परागपुटी
|[[परागपुटी]]
|
|
|
|
Line 339: Line 339:
|
|
|
|
|टेपीटम
|[[टेपीटम]]
|
|
|
|
Line 347: Line 347:
|
|
|
|
|बीजाणुजन ऊतक
|[[बीजाणुजन ऊतक]]
|
|
|
|
Line 355: Line 355:
|
|
|
|
|लघुबीजाणुजनन
|[[लघुबीजाणुजनन]]
|
|
|
|
Line 363: Line 363:
|
|
|
|
|लघुबीजाणु चतुष्क
|[[लघुबीजाणु चतुष्क]]
|
|
|
|
Line 371: Line 371:
|
|
|
|
|कायिक कोशिका
|[[कायिक कोशिका]]
|
|
|
|
Line 379: Line 379:
|
|
|
|
|जनन कोशिकाएं
|[[जनन कोशिकाएं]]
|
|
|
|
Line 387: Line 387:
|
|
|
|
|पार्थेनियम
|[[पार्थेनियम]]
|
|
|
|
Line 395: Line 395:
|
|
|
|
|एकअण्डपी
|[[एकअण्डपी]]
|
|
|
|
Line 403: Line 403:
|
|
|
|
|बहुअंडपी
|[[बहुअंडपी]]
|
|
|
|
Line 411: Line 411:
|
|
|
|
|युक्ताण्डपी
|[[युक्ताण्डपी]]
|
|
|
|
Line 419: Line 419:
|
|
|
|
|वियुक्तांडपी
|[[वियुक्तांडपी .|वियुक्तांडपी]]
|
|
|
|
Line 427: Line 427:
|
|
|
|
|वर्तिकाग्र
|[[वर्तिकाग्र]]
|
|
|
|
Line 435: Line 435:
|
|
|
|
|वर्तिका
|[[वर्तिका]]
|
|
|
|
Line 443: Line 443:
|
|
|
|
|अंडाशय
|[[अंडाशय.|अंडाशय]]
|
|
|
|
Line 451: Line 451:
|
|
|
|
|बीजांड
|[[बीजांड]]
|
|
|
|
Line 459: Line 459:
|
|
|
|
|गुरुबीजाणुधानी
|[[गुरुबीजाणुधानी]]
|
|
|
|
Line 467: Line 467:
|
|
|
|
|मादा युग्मकोद्भिद्
|[[मादा युग्मकोद्भिद्]]
|
|
|
|
Line 475: Line 475:
|
|
|
|
|परागण
|[[परागण.|परागण]]
|
|
|
|
Line 483: Line 483:
|
|
|
|
|ऑटोगैमी
|[[ऑटोगैमी]]
|
|
|
|
Line 491: Line 491:
|
|
|
|
|सजातपुष्पी परागण
|[[सजातपुष्पी परागण]]
|
|
|
|
Line 499: Line 499:
|
|
|
|
|पर-निषेचन
|[[पर-निषेचन]]
|
|
|
|
Line 507: Line 507:
|
|
|
|
|कृत्रिम संकरीकरण
|[[कृत्रिम संकरीकरण]]
|
|
|
|
Line 515: Line 515:
|
|
|
|
|विपुंसन
|[[विपुंसन]]
|
|
|
|
Line 523: Line 523:
|
|
|
|
|बैगिंग
|[[बैगिंग]]
|
|
|
|
Line 531: Line 531:
|
|
|
|
|युग्मनज
|[[युग्मनज,|युग्मनज]]
|
|
|
|
Line 539: Line 539:
|
|
|
|
|त्रिसंलयन
|[[त्रिसंलयन]]
|
|
|
|
Line 547: Line 547:
|
|
|
|
|प्राथमिक भ्रूणपोष कोशिका (पीईसी)
|[[प्राथमिक भ्रूणपोष कोशिका (पीईसी)]]
|
|
|
|
Line 555: Line 555:
|
|
|
|
|भ्रूणपोष
|[[भ्रूणपोष]]
|
|
|
|
Line 563: Line 563:
|
|
|
|
|भ्रूण
|[[भ्रूण]]
|
|
|
|
Line 571: Line 571:
|
|
|
|
|भ्रूणोद्भव
|[[भ्रूणोद्भव]]
|
|
|
|
Line 579: Line 579:
|
|
|
|
|स्कुटेलम
|[[स्कुटेलम]]
|
|
|
|
Line 587: Line 587:
|
|
|
|
|कोलोराइजा
|[[कोलोराइजा]]
|
|
|
|
Line 595: Line 595:
|
|
|
|
|प्रांकुर
|[[प्रांकुर]]
|
|
|
|
Line 603: Line 603:
|
|
|
|
|गैर-एल्बुमिनस
|[[गैर-एल्बुमिनस]]
|
|
|
|
Line 611: Line 611:
|
|
|
|
|परिभ्रूणपोष
|[[परिभ्रूणपोष]]
|
|
|
|
Line 619: Line 619:
|
|
|
|
|प्रसुप्ति
|[[प्रसुप्ति]]
|
|
|
|
Line 627: Line 627:
|
|
|
|
|आभासी फल
|[[आभासी फल]]
|
|
|
|
Line 635: Line 635:
|
|
|
|
|वास्तविक फल
|[[वास्तविक फल]]
|
|
|
|
Line 643: Line 643:
|
|
|
|
|अनिषेकफलक फल
|[[अनिषेकफलक फल]]
|
|
|
|
Line 651: Line 651:
|
|
|
|
|असंगजनन
|[[असंगजनन]]
|
|
|
|
Line 659: Line 659:
|
|
|
|
|बहुभ्रूणता
|[[बहुभ्रूणता]]
|
|
|
|
Line 666: Line 666:
|'''3'''
|'''3'''
|
|
|'''मानव जनन'''
|'''[[मानव जनन]]'''
|
|
|
|
Line 675: Line 675:
|
|
|
|
|वृषण
|[[वृषण;|वृषण]]
|
|
|
|
Line 683: Line 683:
|
|
|
|
|बाह्य जननेंद्रिय
|[[बाह्य जननेंद्रिय]]
|
|
|
|
Line 691: Line 691:
|
|
|
|
|वृषण कोष
|[[वृषण कोष]]
|
|
|
|
Line 699: Line 699:
|
|
|
|
|वृषण पालिका
|[[वृषण पालिका]]
|
|
|
|
Line 707: Line 707:
|
|
|
|
|शुक्रजनक नलिकाएं
|[[शुक्रजनक नलिकाएं]]
|
|
|
|
Line 715: Line 715:
|
|
|
|
|नर जर्म कोशिकाएँ
|[[नर जर्म कोशिकाएँ]]
|
|
|
|
Line 723: Line 723:
|
|
|
|
|सर्टोली कोशिकाएं
|[[सर्टोली कोशिकाएं]]
|
|
|
|
Line 731: Line 731:
|
|
|
|
|यूरेथ्रल मीटस
|[[यूरेथ्रल मीटस]]
|
|
|
|
Line 739: Line 739:
|
|
|
|
|अंडाशय
|[[अंडाशय.|अंडाशय]]
|
|
|
|
Line 747: Line 747:
|
|
|
|
|अंडवाहिनियां
|[[अंडवाहिनियां]]
|
|
|
|
Line 755: Line 755:
|
|
|
|
|गर्भाशय
|[[गर्भाशय]]
|
|
|
|
Line 763: Line 763:
|
|
|
|
|गर्भाशय ग्रीवा
|[[गर्भाशय ग्रीवा.|गर्भाशय ग्रीवा]]
|
|
|
|
Line 779: Line 779:
|
|
|
|
|स्तन ग्रंथियां
|[[स्तन ग्रंथियां]]
|
|
|
|
Line 787: Line 787:
|
|
|
|
|इन्फंडिबुलम
|[[इन्फंडिबुलम]]
|
|
|
|
Line 795: Line 795:
|
|
|
|
|फिम्ब्रिए
|[[फिम्ब्रिए]]
|
|
|
|
Line 803: Line 803:
|
|
|
|
|भगशेफ
|[[भगशेफ]]
|
|
|
|
Line 811: Line 811:
|
|
|
|
|स्तन वाहिनी
|[[स्तन वाहिनी]]
|
|
|
|
Line 819: Line 819:
|
|
|
|
|दुग्ध वाहिनी
|[[दुग्ध वाहिनी]]
|
|
|
|
Line 827: Line 827:
|
|
|
|
|युग्मकजनन
|[[युग्मकजनन.|युग्मकजनन]]
|
|
|
|
Line 835: Line 835:
|
|
|
|
|शुक्र जनन
|[[शुक्र जनन]]
|
|
|
|
Line 843: Line 843:
|
|
|
|
|वीर्यसेचन
|[[वीर्यसेचन]]
|
|
|
|
Line 851: Line 851:
|
|
|
|
|अण्डजनन
|[[अण्डजनन]]
|
|
|
|
Line 859: Line 859:
|
|
|
|
|अण्डजननी
|[[अण्डजननी]]
|
|
|
|
Line 867: Line 867:
|
|
|
|
|एंट्रम
|[[एंट्रम]]
|
|
|
|
Line 875: Line 875:
|
|
|
|
|ग्राफियन पुटिका
|[[ग्राफियन पुटिका]]
|
|
|
|
Line 883: Line 883:
|
|
|
|
|अंडावरण
|[[अंडावरण]]
|
|
|
|
Line 891: Line 891:
|
|
|
|
|अण्डोत्सर्ग
|[[अण्डोत्सर्ग]]
|
|
|
|
Line 899: Line 899:
|
|
|
|
|आर्तव चक्र
|[[आर्तव चक्र]]
|
|
|
|
Line 907: Line 907:
|
|
|
|
|रजोदर्शन
|[[रजोदर्शन]]
|
|
|
|
Line 915: Line 915:
|
|
|
|
|पीत-पिण्‍ड
|[[पीत-पिण्‍ड]]
|
|
|
|
Line 923: Line 923:
|
|
|
|
|रजोनिवृत्ति
|[[रजोनिवृत्ति]]
|
|
|
|
Line 931: Line 931:
|
|
|
|
|निषेचन
|[[निषेचन.|निषेचन]]
|
|
|
|
Line 939: Line 939:
|
|
|
|
|विदलन
|[[विदलन]]
|
|
|
|
Line 947: Line 947:
|
|
|
|
|कोरक खंड
|[[कोरक खंड]]
|
|
|
|
Line 955: Line 955:
|
|
|
|
|पोषकोरक
|[[पोषकोरक]]
|
|
|
|
Line 963: Line 963:
|
|
|
|
|जरायु अंकुरक
|[[जरायु अंकुरक]]
|
|
|
|
Line 971: Line 971:
|
|
|
|
|अपरा
|[[अपरा]]
|
|
|
|
Line 987: Line 987:
|
|
|
|
|ह्यूमन कोरिओनिक गोनाडोट्रोपिन
|[[ह्यूमन कोरिओनिक गोनाडोट्रोपिन]]
|
|
|
|
Line 995: Line 995:
|
|
|
|
|मानव अपरा लैक्टोजन
|[[मानव अपरा लैक्टोजन]]
|
|
|
|
Line 1,003: Line 1,003:
|
|
|
|
|एस्ट्रोजेन
|[[एस्ट्रोजेन]]
|
|
|
|
Line 1,011: Line 1,011:
|
|
|
|
|प्रोजेस्टोजन,
|[[प्रोजेस्टोजन,]]
|
|
|
|
Line 1,019: Line 1,019:
|
|
|
|
|रिलैक्सिन
|[[रिलैक्सिन]]
|
|
|
|
Line 1,027: Line 1,027:
|
|
|
|
|स्टेम कोशिकाएँ
|[[स्टेम कोशिकाएँ]]
|
|
|
|
Line 1,035: Line 1,035:
|
|
|
|
|प्रसव
|[[प्रसव]]
|
|
|
|
Line 1,043: Line 1,043:
|
|
|
|
|भ्रूण उत्क्षेपन प्रतिवर्त
|[[भ्रूण उत्क्षेपन प्रतिवर्त]]
|
|
|
|
Line 1,051: Line 1,051:
|
|
|
|
|दुग्धस्रवण
|[[दुग्धस्रवण]]
|
|
|
|
Line 1,059: Line 1,059:
|
|
|
|
|कोलोस्ट्रम
|[[कोलोस्ट्रम]]
|
|
|
|
Line 1,066: Line 1,066:
|'''4'''
|'''4'''
|
|
|'''जनन स्वास्थ्य'''
|'''[[जनन स्वास्थ्य]]'''
|
|
|
|
Line 1,075: Line 1,075:
|
|
|
|
|उल्ववेधन
|[[उल्ववेधन]]
|
|
|
|
Line 1,083: Line 1,083:
|
|
|
|
|मातृ मृत्यु दर
|[[मातृ मृत्यु दर]]
|
|
|
|
Line 1,091: Line 1,091:
|
|
|
|
|शिशु मृत्यु दर
|[[शिशु मृत्यु दर]]
|
|
|
|
Line 1,099: Line 1,099:
|
|
|
|
|वाह्य स्खलन या अंतरित मैथुन
|[[वाह्य स्खलन या अंतरित मैथुन]]
|
|
|
|
Line 1,107: Line 1,107:
|
|
|
|
|स्तनपान अमेनोरेरिया
|[[स्तनपान अमेनोरेरिया]]
|
|
|
|
Line 1,115: Line 1,115:
|
|
|
|
|अन्तः गर्भाशयी युक्ति
|[[अन्तः गर्भाशयी युक्ति]]
|
|
|
|
Line 1,123: Line 1,123:
|
|
|
|
|बंध्यकरण
|[[बंध्यकरण]]
|
|
|
|
Line 1,131: Line 1,131:
|
|
|
|
|गर्भावस्था का चिकित्सीय सगर्भता समापन
|[[गर्भावस्था का चिकित्सीय सगर्भता समापन]]
|
|
|
|
Line 1,139: Line 1,139:
|
|
|
|
|यौन संचारित संक्रमण (STIS)
|[[यौन संचारित संक्रमण (STIS)]]
|
|
|
|
Line 1,147: Line 1,147:
|
|
|
|
|बंध्‍यता
|[[बंध्‍यता]]
|
|
|
|
Line 1,163: Line 1,163:
|
|
|
|
|सहायक प्रजनन प्रौद्योगिकियां (एआरटी)
|[[सहायक प्रजनन प्रौद्योगिकियां (एआरटी)]]
|
|
|
|
Line 1,171: Line 1,171:
|
|
|
|
|पात्रे निषेचन
|[[पात्रे निषेचन]]
|
|
|
|
Line 1,179: Line 1,179:
|
|
|
|
|भ्रूण स्थानांतरण
|[[भ्रूण स्थानांतरण]]
|
|
|
|
Line 1,187: Line 1,187:
|
|
|
|
|टेस्ट ट्यूब बच्चा
|[[टेस्ट ट्यूब बच्चा]]
|
|
|
|
Line 1,195: Line 1,195:
|
|
|
|
|युग्मनज या प्रारंभिक भ्रूण
|[[युग्मनज या प्रारंभिक भ्रूण]]
|
|
|
|
Line 1,203: Line 1,203:
|
|
|
|
|अंतः डिंबवाहिनी स्थानांतरण
|[[अंतः डिंबवाहिनी स्थानांतरण]]
|
|
|
|
Line 1,211: Line 1,211:
|
|
|
|
|इंट्रा यूटेराइन ट्रांसफर
|[[इंट्रा यूटेराइन ट्रांसफर]]
|
|
|
|
Line 1,219: Line 1,219:
|
|
|
|
|जीवे निषेचन
|[[जीवे निषेचन]]
|
|
|
|
Line 1,227: Line 1,227:
|
|
|
|
|फैलोपी नलिका में स्थानांतरित
|[[फैलोपी नलिका में स्थानांतरित]]
|
|
|
|
Line 1,235: Line 1,235:
|
|
|
|
|कोशिकीय शुक्राणु निक्षेपण
|[[कोशिकीय शुक्राणु निक्षेपण]]
|
|
|
|
Line 1,243: Line 1,243:
|
|
|
|
|कृत्रिम वीर्यसेचन
|[[कृत्रिम वीर्यसेचन]]
|
|
|
|
Line 1,251: Line 1,251:
|'''इकाई - 7'''
|'''इकाई - 7'''
|
|
|गर्भाशय वीर्यसेचन
|[[गर्भाशय वीर्यसेचन]]
|'''Unit - 7'''
|'''Unit - 7'''
|
|
Line 1,266: Line 1,266:
|'''5'''
|'''5'''
|
|
|'''वंशागति तथा विविधता के सिद्धांत'''
|'''[[वंशागति तथा विविधता के सिद्धांत]]'''
|
|
|
|
Line 1,275: Line 1,275:
|
|
|
|
|आनुवंशिकी
|[[आनुवंशिकी]]
|
|
|
|
Line 1,283: Line 1,283:
|
|
|
|
|जीन
|[[जीन]]
|
|
|
|
Line 1,291: Line 1,291:
|
|
|
|
|एलील्स
|[[एलील्स]]
|
|
|
|
Line 1,299: Line 1,299:
|
|
|
|
|जीनोटाइप
|[[जीनोटाइप]]
|
|
|
|
Line 1,307: Line 1,307:
|
|
|
|
|फीनोटाइप
|[[फीनोटाइप]]
|
|
|
|
Line 1,315: Line 1,315:
|
|
|
|
|प्रथम संतति पीढ़ी
|[[प्रथम संतति पीढ़ी]]
|
|
|
|
Line 1,323: Line 1,323:
|
|
|
|
|प्रभावी कारक
|[[प्रभावी कारक]]
|
|
|
|
Line 1,331: Line 1,331:
|
|
|
|
|अप्रभावी कारक
|[[अप्रभावी कारक]]
|
|
|
|
Line 1,339: Line 1,339:
|
|
|
|
|एक संकर क्रॉस
|[[एक संकर क्रॉस]]
|
|
|
|
Line 1,347: Line 1,347:
|
|
|
|
|विषमयुग्मकी
|[[विषमयुग्मकी]]
|
|
|
|
Line 1,355: Line 1,355:
|
|
|
|
|पनेट वर्ग
|[[पनेट वर्ग]]
|
|
|
|
Line 1,363: Line 1,363:
|
|
|
|
|परीक्षार्थ संकरण
|[[परीक्षार्थ संकरण]]
|
|
|
|
Line 1,371: Line 1,371:
|
|
|
|
|वंशागति के नियम
|[[वंशागति के नियम]]
|
|
|
|
Line 1,379: Line 1,379:
|
|
|
|
|प्रभाविता का नियम
|[[प्रभाविता का नियम]]
|
|
|
|
Line 1,387: Line 1,387:
|
|
|
|
|विसंयोजन का नियम
|[[विसंयोजन का नियम]]
|
|
|
|
Line 1,395: Line 1,395:
|
|
|
|
|अपूर्ण प्रभाविता का नियम
|[[अपूर्ण प्रभाविता का नियम]]
|
|
|
|
Line 1,403: Line 1,403:
|
|
|
|
|सह प्रभाविता का नियम
|[[सह प्रभाविता का नियम]]
|
|
|
|
Line 1,411: Line 1,411:
|
|
|
|
|बहु अलील
|[[बहु अलील]]
|
|
|
|
Line 1,419: Line 1,419:
|
|
|
|
|द्विसंकर क्रॉस
|[[द्विसंकर क्रॉस]]
|
|
|
|
Line 1,427: Line 1,427:
|
|
|
|
|गुणसूत्र
|[[गुणसूत्र.|गुणसूत्र]]
|
|
|
|
Line 1,435: Line 1,435:
|
|
|
|
|वंशागति का गुणसूत्र सिद्धांत
|[[वंशागति का गुणसूत्र सिद्धांत]]
|
|
|
|
Line 1,443: Line 1,443:
|
|
|
|
|ड्रोसोफिला मेलानोगास्टर
|[[ड्रोसोफिला मेलानोगास्टर]]
|
|
|
|
Line 1,451: Line 1,451:
|
|
|
|
|सहलग्नता और पुनर्योजन
|[[सहलग्नता और पुनर्योजन]]
|
|
|
|
Line 1,459: Line 1,459:
|
|
|
|
|बहुजीनी वंशागति
|[[बहुजीनी वंशागति]]
|
|
|
|
Line 1,467: Line 1,467:
|
|
|
|
|बहुप्रभाविता
|[[बहुप्रभाविता]]
|
|
|
|
Line 1,475: Line 1,475:
|
|
|
|
|लिंग निर्धारण
|[[लिंग निर्धारण]]
|
|
|
|
Line 1,483: Line 1,483:
|
|
|
|
|लिंग गुणसूत्र
|[[लिंग गुणसूत्र]]
|
|
|
|
Line 1,491: Line 1,491:
|
|
|
|
|ऑटोसोम
|[[ऑटोसोम]]
|
|
|
|
Line 1,499: Line 1,499:
|
|
|
|
|नर विषमयुग्मता
|[[नर विषमयुग्मता]]
|
|
|
|
Line 1,507: Line 1,507:
|
|
|
|
|मादा विषमयुग्मता
|[[मादा विषमयुग्मता]]
|
|
|
|
Line 1,515: Line 1,515:
|
|
|
|
|मधुमक्खी में लिंग निर्धारण
|[[मधुमक्खी में लिंग निर्धारण]]
|
|
|
|
Line 1,523: Line 1,523:
|
|
|
|
|उत्परिवर्तन
|[[उत्परिवर्तन]]
|
|
|
|
Line 1,531: Line 1,531:
|
|
|
|
|वंशावली विश्लेषण
|[[वंशावली विश्लेषण]]
|
|
|
|
Line 1,539: Line 1,539:
|
|
|
|
|वर्णांधता
|[[वर्णांधता]]
|
|
|
|
Line 1,547: Line 1,547:
|
|
|
|
|हीमोफीलिया
|[[हीमोफीलिया]]
|
|
|
|
Line 1,555: Line 1,555:
|
|
|
|
|सिकल सेल एनीमिया
|[[सिकल सेल एनीमिया]]
|
|
|
|
Line 1,563: Line 1,563:
|
|
|
|
|फीनाइल कीटोन्यूरिया
|[[फीनाइल कीटोन्यूरिया]]
|
|
|
|
Line 1,571: Line 1,571:
|
|
|
|
|थैलेसीमिया
|[[थैलेसीमिया]]
|
|
|
|
Line 1,579: Line 1,579:
|
|
|
|
|असुगुणिता
|[[असुगुणिता]]
|
|
|
|
Line 1,587: Line 1,587:
|
|
|
|
|बहुगुणिता
|[[बहुगुणिता]]
|
|
|
|
Line 1,595: Line 1,595:
|
|
|
|
|डाउन सिंड्रोम
|[[डाउन सिंड्रोम]]
|
|
|
|
Line 1,603: Line 1,603:
|
|
|
|
|क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम
|[[क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम]]
|
|
|
|
Line 1,611: Line 1,611:
|
|
|
|
|टर्नर सिंड्रोम
|[[टर्नर सिंड्रोम]]
|
|
|
|
Line 1,618: Line 1,618:
|'''6'''
|'''6'''
|
|
|'''वंशागति का आणविक आधार'''
|'''[[वंशागति का आणविक आधार]]'''
|
|
|
|
Line 1,627: Line 1,627:
|
|
|
|
|डीएनए
|[[डीएनए]]
|
|
|
|
Line 1,635: Line 1,635:
|
|
|
|
|पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला
|[[पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला]]
|
|
|
|
Line 1,643: Line 1,643:
|
|
|
|
|द्विकुंडली
|[[द्विकुंडली]]
|
|
|
|
Line 1,651: Line 1,651:
|
|
|
|
|डीएनए कुंडली का पैकेजिंग
|[[डीएनए कुंडली का पैकेजिंग]]
|
|
|
|
Line 1,659: Line 1,659:
|
|
|
|
|हिस्टोन
|[[हिस्टोन]]
|
|
|
|
Line 1,667: Line 1,667:
|
|
|
|
|न्यूक्लियोसोम
|[[न्यूक्लियोसोम]]
|
|
|
|
Line 1,675: Line 1,675:
|
|
|
|
|क्रोमेटिन
|[[क्रोमेटिन]]
|
|
|
|
Line 1,683: Line 1,683:
|
|
|
|
|यूक्रोमैटिन
|[[यूक्रोमैटिन]]
|
|
|
|
Line 1,691: Line 1,691:
|
|
|
|
|हेट्रोक्रोमैटिन
|[[हेट्रोक्रोमैटिन]]
|
|
|
|
Line 1,699: Line 1,699:
|
|
|
|
|रूपांतिरत सिद्धांत
|[[रूपांतिरत सिद्धांत]]
|
|
|
|
Line 1,707: Line 1,707:
|
|
|
|
|आनुवंशिक पदार्थ
|[[आनुवंशिक पदार्थ]]
|
|
|
|
Line 1,715: Line 1,715:
|
|
|
|
|आरएनए
|[[आरएनए]]
|
|
|
|
Line 1,723: Line 1,723:
|
|
|
|
|प्रतिकृति
|[[प्रतिकृति]]
|
|
|
|
Line 1,731: Line 1,731:
|
|
|
|
|डीएनए पॉलीमरेज
|[[डीएनए पॉलीमरेज]]
|
|
|
|
Line 1,739: Line 1,739:
|
|
|
|
|ट्रांसक्रिप्शन
|[[ट्रांसक्रिप्शन]]
|
|
|
|
Line 1,747: Line 1,747:
|
|
|
|
|कूटलेखन रज्जुक
|[[कूटलेखन रज्जुक]]
|
|
|
|
Line 1,755: Line 1,755:
|
|
|
|
|टेम्पलेट रज्जुक
|[[टेम्पलेट रज्जुक]]
|
|
|
|
Line 1,763: Line 1,763:
|
|
|
|
|मोनोसिस्ट्रोनिक
|[[मोनोसिस्ट्रोनिक]]
|
|
|
|
Line 1,771: Line 1,771:
|
|
|
|
|पॉलीसिस्ट्रॉनिक
|[[पॉलीसिस्ट्रॉनिक]]
|
|
|
|
Line 1,779: Line 1,779:
|
|
|
|
|एक्सॉन
|[[एक्सॉन]]
|
|
|
|
Line 1,787: Line 1,787:
|
|
|
|
|इंट्रोन्स
|[[इंट्रोन्स]]
|
|
|
|
Line 1,795: Line 1,795:
|
|
|
|
|लैक ऑपेरॉन
|[[लैक ऑपेरॉन]]
|
|
|
|
Line 1,803: Line 1,803:
|
|
|
|
|मानव जीनोम परियोजना
|[[मानव जीनोम परियोजना]]
|
|
|
|
Line 1,811: Line 1,811:
|
|
|
|
|जैव सूचना विज्ञान
|[[जैव सूचना विज्ञान]]
|
|
|
|
Line 1,819: Line 1,819:
|
|
|
|
|व्यक्त अनुक्रम टैग (ईएसटी)
|[[व्यक्त अनुक्रम टैग (ईएसटी)]]
|
|
|
|
Line 1,827: Line 1,827:
|
|
|
|
|SNPs - एकल न्यूक्लियोटाइड बहुरूपता
|[[SNPs - एकल न्यूक्लियोटाइड बहुरूपता]]
|
|
|
|
Line 1,835: Line 1,835:
|
|
|
|
|डीएनए फिंगरप्रिंटिंग
|[[डीएनए फिंगरप्रिंटिंग]]
|
|
|
|
Line 1,843: Line 1,843:
|
|
|
|
|बहुरूपता
|[[बहुरूपता]]
|
|
|
|
Line 1,850: Line 1,850:
|'''7'''
|'''7'''
|
|
|'''विकास'''
|'''[[विकास]]'''
|
|
|
|
Line 1,859: Line 1,859:
|
|
|
|
|बिग बैंग सिद्धांत
|[[बिग बैंग सिद्धांत]]
|
|
|
|
Line 1,867: Line 1,867:
|
|
|
|
|मिलर का प्रयोग
|[[मिलर का प्रयोग]]
|
|
|
|
Line 1,875: Line 1,875:
|
|
|
|
|अपसारी विकास
|[[अपसारी विकास]]
|
|
|
|
Line 1,883: Line 1,883:
|
|
|
|
|अभिसारी विकास
|[[अभिसारी विकास]]
|
|
|
|
Line 1,891: Line 1,891:
|
|
|
|
|जैव विकास
|[[जैव विकास]]
|
|
|
|
Line 1,899: Line 1,899:
|
|
|
|
|प्राकृतिक वरण
|[[प्राकृतिक वरण]]
|
|
|
|
Line 1,907: Line 1,907:
|
|
|
|
|प्राकृतिक चयन
|[[प्राकृतिक चयन]]
|
|
|
|
Line 1,915: Line 1,915:
|
|
|
|
|सालटेशन
|[[सालटेशन]]
|
|
|
|
Line 1,923: Line 1,923:
|
|
|
|
|हार्डी-वेनबर्ग सिद्धांत
|[[हार्डी-वेनबर्ग सिद्धांत]]
|
|
|
|
Line 1,931: Line 1,931:
|
|
|
|
|निएंडरथल मानव
|[[निएंडरथल मानव]]
|
|
|
|
Line 1,939: Line 1,939:
|
|
|
|
|जावा मानव
|[[जावा मानव]]
|
|
|
|
Line 1,947: Line 1,947:
|
|
|
|
|ड्रायोपिथेकस और रामापिथेकस
|[[ड्रायोपिथेकस और रामापिथेकस]]
|
|
|
|
Line 1,961: Line 1,961:
|-
|-
|
|
|'''मानव कल्याण में जीव विज्ञान'''
|'''[[मानव कल्याण में जीव विज्ञान]]'''
|
|
|
|
Line 1,970: Line 1,970:
|'''8'''
|'''8'''
|
|
|'''मानव स्वास्थ्य तथा रोग'''
|'''[[मानव स्वास्थ्य तथा रोग]]'''
|
|
|
|
Line 1,979: Line 1,979:
|
|
|
|
|स्वास्थ्य
|[[स्वास्थ्य]]
|
|
|
|
Line 1,987: Line 1,987:
|
|
|
|
|संक्रामक रोग
|[[संक्रामक रोग]]
|
|
|
|
Line 1,995: Line 1,995:
|
|
|
|
|असंक्रामक रोग
|[[असंक्रामक रोग]]
|
|
|
|
Line 2,003: Line 2,003:
|
|
|
|
|रोगजनक
|[[रोगजनक]]
|
|
|
|
Line 2,011: Line 2,011:
|
|
|
|
|टाइफाइड
|[[टाइफाइड]]
|
|
|
|
Line 2,019: Line 2,019:
|
|
|
|
|विडाल परीक्षण
|[[विडाल परीक्षण]]
|
|
|
|
Line 2,027: Line 2,027:
|
|
|
|
|न्यूमोनिया
|[[न्यूमोनिया]]
|
|
|
|
Line 2,035: Line 2,035:
|
|
|
|
|सामान्य जुकाम
|[[सामान्य जुकाम]]
|
|
|
|
Line 2,043: Line 2,043:
|
|
|
|
|मलेरिया
|[[मलेरिया]]
|
|
|
|
Line 2,051: Line 2,051:
|
|
|
|
|अमीबाइसिस (अमीबिक पेचिश)
|[[अमीबाइसिस (अमीबिक पेचिश)]]
|
|
|
|
Line 2,059: Line 2,059:
|
|
|
|
|एस्केरिएसिस
|[[एस्केरिएसिस]]
|
|
|
|
Line 2,067: Line 2,067:
|
|
|
|
|हाथीपांव या फाइलेरिया
|[[हाथीपांव या फाइलेरिया]]
|
|
|
|
Line 2,075: Line 2,075:
|
|
|
|
|दाद
|[[दाद]]
|
|
|
|
Line 2,083: Line 2,083:
|
|
|
|
|प्रतिरक्षा
|[[प्रतिरक्षा]]
|
|
|
|
Line 2,091: Line 2,091:
|
|
|
|
|सहज प्रतिरक्षा
|[[सहज प्रतिरक्षा]]
|
|
|
|
Line 2,099: Line 2,099:
|
|
|
|
|उपार्जित प्रतिरक्षा
|[[उपार्जित प्रतिरक्षा]]
|
|
|
|
Line 2,107: Line 2,107:
|
|
|
|
|ह्यूमरल प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया
|[[ह्यूमरल प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया]]
|
|
|
|
Line 2,115: Line 2,115:
|
|
|
|
|कोशिका-मध्यस्थ प्रतिरक्षा
|[[कोशिका-मध्यस्थ प्रतिरक्षा]]
|
|
|
|
Line 2,123: Line 2,123:
|
|
|
|
|सक्रिय और निष्क्रिय प्रतिरक्षा
|[[सक्रिय और निष्क्रिय प्रतिरक्षा]]
|
|
|
|
Line 2,131: Line 2,131:
|
|
|
|
|टीकाकरण और प्रतिरक्षण
|[[टीकाकरण और प्रतिरक्षण]]
|
|
|
|
Line 2,139: Line 2,139:
|
|
|
|
|एलर्जी
|[[एलर्जी]]
|
|
|
|
Line 2,147: Line 2,147:
|
|
|
|
|लसीकाभ अंग
|[[लसीकाभ अंग]]
|
|
|
|
Line 2,155: Line 2,155:
|
|
|
|
|अस्थि मज्जा
|[[अस्थि मज्जा]]
|
|
|
|
Line 2,163: Line 2,163:
|
|
|
|
|थाइमस
|[[थाइमस]]
|
|
|
|
Line 2,171: Line 2,171:
|
|
|
|
|श्लेष्म संबद्ध लसीकाभ ऊतक
|[[श्लेष्म संबद्ध लसीकाभ ऊतक]]
|
|
|
|
Line 2,179: Line 2,179:
|
|
|
|
|उपार्जित प्रतिरक्षा न्यूनता संलक्षण
|[[उपार्जित प्रतिरक्षा न्यूनता संलक्षण]]
|
|
|
|
Line 2,187: Line 2,187:
|
|
|
|
|कैंसर
|[[कैंसर]]
|
|
|
|
Line 2,195: Line 2,195:
|
|
|
|
|सुदम अर्बुद
|[[सुदम अर्बुद]]
|
|
|
|
Line 2,203: Line 2,203:
|
|
|
|
|दुर्दम अर्बुद
|[[दुर्दम अर्बुद]]
|
|
|
|
Line 2,211: Line 2,211:
|
|
|
|
|कार्सिनोजन
|[[कार्सिनोजन]]
|
|
|
|
Line 2,219: Line 2,219:
|
|
|
|
|α-इंटरफेरॉन
|[[α-इंटरफेरॉन]]
|
|
|
|
Line 2,227: Line 2,227:
|
|
|
|
|ओपिओइड्स
|[[ओपिओइड्स]]
|
|
|
|
Line 2,235: Line 2,235:
|
|
|
|
|कैनाबिनॉइड्स
|[[कैनाबिनॉइड्स]]
|
|
|
|
Line 2,243: Line 2,243:
|
|
|
|
|कोकीन
|[[कोकीन]]
|
|
|
|
Line 2,251: Line 2,251:
|
|
|
|
|किशोरावस्था और नशीली दवाओं / शराब का दुरुपयोग
|[[किशोरावस्था और नशीली दवाओं / शराब का दुरुपयोग]]
|
|
|
|
Line 2,259: Line 2,259:
|
|
|
|
|विनिवर्तन संलक्षण
|[[विनिवर्तन संलक्षण]]
|
|
|
|
Line 2,267: Line 2,267:
|
|
|
|
|सिरोसिस
|[[सिरोसिस]]
|
|
|
|
Line 2,274: Line 2,274:
|'''9'''
|'''9'''
|
|
|'''खाद्य उत्पादन में वृद्धि की कार्य नीतियां'''
|'''[[खाद्य उत्पादन में वृद्धि की कार्य नीतियां]]'''
|
|
|
|
Line 2,283: Line 2,283:
|
|
|
|
|पशुपालन
|[[पशुपालन]]
|
|
|
|
Line 2,291: Line 2,291:
|
|
|
|
|डेयरी फार्म प्रबंधन
|[[डेयरी फार्म प्रबंधन]]
|
|
|
|
Line 2,299: Line 2,299:
|
|
|
|
|कुक्कुट फार्म प्रबंधन
|[[कुक्कुट फार्म प्रबंधन]]
|
|
|
|
Line 2,307: Line 2,307:
|
|
|
|
|पशु प्रजनन
|[[पशु प्रजनन]]
|
|
|
|
Line 2,315: Line 2,315:
|
|
|
|
|अंत:प्रजनन
|[[अंत:प्रजनन]]
|
|
|
|
Line 2,323: Line 2,323:
|
|
|
|
|समयुग्मता
|[[समयुग्मता]]
|
|
|
|
Line 2,331: Line 2,331:
|
|
|
|
|बहि: प्रजनन
|[[बहि: प्रजनन]]
|
|
|
|
Line 2,339: Line 2,339:
|
|
|
|
|बहि:संकरण
|[[बहि:संकरण]]
|
|
|
|
Line 2,347: Line 2,347:
|
|
|
|
|संकरण
|[[संकरण.|संकरण]]
|
|
|
|
Line 2,355: Line 2,355:
|
|
|
|
|अंतः विशिष्ट संकरण
|[[अंतः विशिष्ट संकरण]]
|
|
|
|
Line 2,363: Line 2,363:
|
|
|
|
|मधुमक्खी पालन
|[[मधुमक्खी पालन]]
|
|
|
|
Line 2,371: Line 2,371:
|
|
|
|
|मत्स्यकी
|[[मत्स्यकी]]
|
|
|
|
Line 2,379: Line 2,379:
|
|
|
|
|हरित क्रांति
|[[हरित क्रांति]]
|
|
|
|
Line 2,387: Line 2,387:
|
|
|
|
|पादप प्रजनन
|[[पादप प्रजनन]]
|
|
|
|
Line 2,395: Line 2,395:
|
|
|
|
|जर्मप्लास्म संग्रह
|[[जर्मप्लास्म संग्रह]]
|
|
|
|
Line 2,403: Line 2,403:
|
|
|
|
|उत्परिवर्तन
|[[उत्परिवर्तन]]
|
|
|
|
Line 2,411: Line 2,411:
|
|
|
|
|बायोफोर्टिफिकेशन
|[[बायोफोर्टिफिकेशन]]
|
|
|
|
Line 2,419: Line 2,419:
|
|
|
|
|एकल सेल प्रोटीन
|[[एकल सेल प्रोटीन]]
|
|
|
|
Line 2,427: Line 2,427:
|
|
|
|
|ऊतक संवर्धन
|[[ऊतक संवर्धन]]
|
|
|
|
Line 2,435: Line 2,435:
|
|
|
|
|पूर्णशक्तता
|[[पूर्णशक्तता]]
|
|
|
|
Line 2,443: Line 2,443:
|
|
|
|
|सूक्ष्मप्रवर्धन
|[[सूक्ष्मप्रवर्धन]]
|
|
|
|
Line 2,451: Line 2,451:
|
|
|
|
|विभज्योतक
|[[विभज्योतक]]
|
|
|
|
Line 2,459: Line 2,459:
|
|
|
|
|कायिक संकरण
|[[कायिक संकरण]]
|
|
|
|
Line 2,466: Line 2,466:
|'''10'''
|'''10'''
|
|
|'''मानव कल्याण में सूक्ष्मजीव'''
|'''[[मानव कल्याण में सूक्ष्मजीव]]'''
|
|
|
|
Line 2,475: Line 2,475:
|
|
|
|
|विषाणु
|[[विषाणु]]
|
|
|
|
Line 2,483: Line 2,483:
|
|
|
|
|जीवाणुभोजी विषाणु
|[[जीवाणुभोजी विषाणु]]
|
|
|
|
Line 2,491: Line 2,491:
|
|
|
|
|तंबाकू मोज़ेक वायरस (टीएमवी)
|[[तंबाकू मोज़ेक वायरस (टीएमवी)]]
|
|
|
|
Line 2,499: Line 2,499:
|
|
|
|
|जीवाणु
|[[जीवाणु]]
|
|
|
|
Line 2,507: Line 2,507:
|
|
|
|
|लैक्टिक एसिड बैक्टीरिया (एलएबी)
|[[लैक्टिक एसिड बैक्टीरिया (एलएबी)]]
|
|
|
|
Line 2,515: Line 2,515:
|
|
|
|
|किण्वक
|[[किण्वक]]
|
|
|
|
Line 2,523: Line 2,523:
|
|
|
|
|प्रतिजैविक पदार्थ
|[[प्रतिजैविक पदार्थ]]
|
|
|
|
Line 2,531: Line 2,531:
|
|
|
|
|एस्परगिलस नाइगर
|[[एस्परगिलस नाइगर]]
|
|
|
|
Line 2,539: Line 2,539:
|
|
|
|
|एसीटोबैक्टर एसिटाई
|[[एसीटोबैक्टर एसिटाई]]
|
|
|
|
Line 2,547: Line 2,547:
|
|
|
|
|क्लोस्ट्रीडियम ब्यूटिलिकम
|[[क्लोस्ट्रीडियम ब्यूटिलिकम]]
|
|
|
|
Line 2,555: Line 2,555:
|
|
|
|
|सैक्रोमाइसेस सेरेविसी
|[[सैक्रोमाइसेस सेरेविसी]]
|
|
|
|
Line 2,563: Line 2,563:
|
|
|
|
|जैव सक्रिय अणु
|[[जैव सक्रिय अणु]]
|
|
|
|

Revision as of 12:59, 29 March 2023

S.No. इकाई अध्याय विषय Unit Chapter Topic
इकाई - 6 Unit - 6
जनन Reproduction
1 जीवों में जनन Reproduction in Organisms
जीवों में जनन Reproduction in Organisms
लैंगिक जनन Sexual reproduction
अलैंगिक जनन Asexual reproduction
क्लोन Clone
कोशिका विभाजन Cell division
पुटीभवन Encystation
बीजाणुजनन Sporulation
कायिक प्रवर्धन Vegetative propagation
पुनरुद्भवन Fragmentation
किशोर प्रावस्था Juvenile phase
कायिक प्रावस्था Vegetative phase
मद चक्र Oestrus cycle
ऋतुस्राव चक्र Menstrual cycle.
पूर्व निषेचन Pre-fertilisation
निषेचन Fertilization
पश्च निषेचन Post fertilization
युग्मकजनन Gametogenesis
संयुग्मकी Homogametes (isogametes)
विषमयुग्मक Heterogametes
पुमणु या शुक्राणु Antherozoid or sperm
अंडा या डिंब Egg or ovum
समथैलसी Homothallic
विषमथैलसी Heterothallic
युग्मक निर्माण के दौरान कोशिका विभाजन Cell division during gamete formation
युग्मक स्थानांतरण Gamete Transfer
परागण Pollination
निषेचन Fertilisation
अनिषेक जनन Parthenogenesis
युग्मनज Zygote
अंडाप्रजक Embryogenesis
सजीव प्रजक Oviparous
Viviparous
2 पुष्पी पादपों में लैंगिक जनन Sexual Reproduction in Flowering Plants
पुंकेसर Stamen
डंठल Filament
परागकोश Anther
लघुबीजाणुधानी Microsporangia
परागपुटी Pollen sacs
टेपीटम Tapetum
बीजाणुजन ऊतक Sporogenous tissue
लघुबीजाणुजनन Microsporogenesis
लघुबीजाणु चतुष्क Microspore tetrad
कायिक कोशिका Vegetative cell
जनन कोशिकाएं Generative cell
पार्थेनियम Parthenium
एकअण्डपी Monocarpellary
बहुअंडपी Multicarpellary
युक्ताण्डपी Syncarpous
वियुक्तांडपी Apocarpous
वर्तिकाग्र Stigma
वर्तिका Style
अंडाशय Ovary
बीजांड Placenta
गुरुबीजाणुधानी Megasporangia
मादा युग्मकोद्भिद् Female gametophyte
परागण Pollination
ऑटोगैमी Autogamy
सजातपुष्पी परागण Geitonogamy
पर-निषेचन Xenogamy
कृत्रिम संकरीकरण Artificial hybridisation
विपुंसन Emasculation.
बैगिंग Bagging
युग्मनज zygote
त्रिसंलयन Triple fusion
प्राथमिक भ्रूणपोष कोशिका (पीईसी) Primary endosperm cell (PEC)
भ्रूणपोष Endosperm
भ्रूण Embryo
भ्रूणोद्भव Embryogeny
स्कुटेलम Scutellum
कोलोराइजा Coleorrhiza
प्रांकुर Coleoptile
गैर-एल्बुमिनस Non-albuminous
परिभ्रूणपोष Perisperm
प्रसुप्ति Dormancy
आभासी फल False fruits
वास्तविक फल True fruit
अनिषेकफलक फल Parthenocarpic fruits
असंगजनन Apomixis.
बहुभ्रूणता Polyembryony
3 मानव जनन Human reproduction
वृषण Testes
बाह्य जननेंद्रिय External genitalia
वृषण कोष Scrotum
वृषण पालिका Testicular lobules
शुक्रजनक नलिकाएं Seminiferous tubules
नर जर्म कोशिकाएँ Male germ cells (spermatogonia)
सर्टोली कोशिकाएं Sertoli cells
यूरेथ्रल मीटस Urethral meatus.
अंडाशय Ovaries
अंडवाहिनियां Oviducts
गर्भाशय Uterus
गर्भाशय ग्रीवा Cervix
Vagina
स्तन ग्रंथियां Mammary glands
इन्फंडिबुलम Infundibulum
फिम्ब्रिए Fimbriae
भगशेफ Mammary lobes
स्तन वाहिनी Mammary duct
दुग्ध वाहिनी lactiferous duct
युग्मकजनन Gametogenesis
शुक्र जनन Spermatogenesis
वीर्यसेचन Spermiation
अण्डजनन oogenesis
अण्डजननी oogonia
एंट्रम Antrum
ग्राफियन पुटिका Graafian follicle
अंडावरण zona pellucida
अण्डोत्सर्ग ovulation
आर्तव चक्र Menstrual cycle
रजोदर्शन Menarche
पीत-पिण्‍ड Corpus luteum
रजोनिवृत्ति Menopause
निषेचन Fertilisation
विदलन Cleavage
कोरक खंड Blastomeres
पोषकोरक Trophoblast
जरायु अंकुरक Implantation
अपरा Chorionic villi
अपरा Placenta
ह्यूमन कोरिओनिक गोनाडोट्रोपिन Human chorionic gonadotropin
मानव अपरा लैक्टोजन Human placental lactogen
एस्ट्रोजेन Estrogens
प्रोजेस्टोजन, Progestogens,
रिलैक्सिन Relaxin
स्टेम कोशिकाएँ Stem cells
प्रसव Parturition
भ्रूण उत्क्षेपन प्रतिवर्त Foetal ejection reflex.
दुग्धस्रवण Lactation
कोलोस्ट्रम Colostrum
4 जनन स्वास्थ्य Reproductive health
उल्ववेधन Amniocentesis
मातृ मृत्यु दर Maternal mortality rate (MMR)
शिशु मृत्यु दर Infant mortality rate
वाह्य स्खलन या अंतरित मैथुन Withdrawal or coitus interruptus
स्तनपान अमेनोरेरिया Lactational amenorrhea
अन्तः गर्भाशयी युक्ति
बंध्यकरण Intra Uterine Devices (IUDs0
गर्भावस्था का चिकित्सीय सगर्भता समापन Sterilisation,
यौन संचारित संक्रमण (STIS) Medical termination of pregnancy
बंध्‍यता Sexually Transmitted Infections (STIs)
Infertility
सहायक प्रजनन प्रौद्योगिकियां (एआरटी) Assisted reproductive technologies (ART)
पात्रे निषेचन In vitro fertilisation
भ्रूण स्थानांतरण Embryo transfer
टेस्ट ट्यूब बच्चा Test tube baby
युग्मनज या प्रारंभिक भ्रूण zygote intra fallopian transfer
अंतः डिंबवाहिनी स्थानांतरण Intra uterine transfer
इंट्रा यूटेराइन ट्रांसफर In-vivo fertilisation
जीवे निषेचन in-vivo fertilisation
फैलोपी नलिका में स्थानांतरित Gamete intra fallopian transfer
कोशिकीय शुक्राणु निक्षेपण Intra cytoplasmic sperm injection
कृत्रिम वीर्यसेचन Artificial insemination
इकाई - 7 गर्भाशय वीर्यसेचन Unit - 7 Intra-uterine insemination
आनुवंशिकी और विकास Genetics and evolution
5 वंशागति तथा विविधता के सिद्धांत Principles of heredity and variation
आनुवंशिकी Genetics
जीन Genes
एलील्स Alleles
जीनोटाइप Genotype
फीनोटाइप Phenotype
प्रथम संतति पीढ़ी Filial progeny
प्रभावी कारक Dominant factor
अप्रभावी कारक Recessive Factor
एक संकर क्रॉस Monohybrid cross
विषमयुग्मकी Heterozygous.
पनेट वर्ग Punnett Square
परीक्षार्थ संकरण Test cross
वंशागति के नियम Laws of Inheritance
प्रभाविता का नियम Law of Dominance
विसंयोजन का नियम Law of Segregation
अपूर्ण प्रभाविता का नियम Incomplete Dominance
सह प्रभाविता का नियम Co-dominance
बहु अलील Multiple alleles
द्विसंकर क्रॉस Dihybrid crosses
गुणसूत्र Chromosomes
वंशागति का गुणसूत्र सिद्धांत Chromosomal theory of inheritance
ड्रोसोफिला मेलानोगास्टर Drosophila melanogaster
सहलग्नता और पुनर्योजन Linkage and Recombination
बहुजीनी वंशागति Polygenic inheritance
बहुप्रभाविता Pleiotropy
लिंग निर्धारण Sex determination
लिंग गुणसूत्र Sex chromosome
ऑटोसोम Autosomes
नर विषमयुग्मता Male heterogamety
मादा विषमयुग्मता Female heterogamety
मधुमक्खी में लिंग निर्धारण Sex Determination in Honey Bee
उत्परिवर्तन Mutation
वंशावली विश्लेषण Pedigree Analysis
वर्णांधता Colour Blidness
हीमोफीलिया Haemophilia
सिकल सेल एनीमिया Sickle-cell anaemia
फीनाइल कीटोन्यूरिया Phenylketonuria
थैलेसीमिया Thalassemia
असुगुणिता Aneuploidy
बहुगुणिता Polyploidy
डाउन सिंड्रोम Down’s Syndrome
क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम Klinefelter’s Syndrome
टर्नर सिंड्रोम Turner’s Syndrome
6 वंशागति का आणविक आधार Molecular basis of Inheritance
डीएनए DNA
पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला Polynucleotide Chain
द्विकुंडली Double Helix
डीएनए कुंडली का पैकेजिंग Packaging of DNA Helix
हिस्टोन Histones
न्यूक्लियोसोम Nucleosome
क्रोमेटिन Chromatin
यूक्रोमैटिन Euchromatin
हेट्रोक्रोमैटिन Heterochromatin
रूपांतिरत सिद्धांत Transforming Principle
आनुवंशिक पदार्थ Genetic Material
आरएनए RNA
प्रतिकृति Replication
डीएनए पॉलीमरेज DNA polymerase
ट्रांसक्रिप्शन Transcription
कूटलेखन रज्जुक Coding strand
टेम्पलेट रज्जुक Template strand
मोनोसिस्ट्रोनिक Monocistronic
पॉलीसिस्ट्रॉनिक Polycistronic
एक्सॉन Exons
इंट्रोन्स Introns
लैक ऑपेरॉन Lac operon
मानव जीनोम परियोजना Human Genome Project
जैव सूचना विज्ञान Bioinformatics
व्यक्त अनुक्रम टैग (ईएसटी) Expressed Sequence Tags (ESTs)
SNPs - एकल न्यूक्लियोटाइड बहुरूपता SNPs – single nucleotide polymorphism
डीएनए फिंगरप्रिंटिंग DNA fingerprinting
बहुरूपता Polymorphism
7 विकास Evolution
बिग बैंग सिद्धांत Big Bang theory
मिलर का प्रयोग Miller’s experiment
अपसारी विकास Divergent evolution
अभिसारी विकास Convergent evolution
जैव विकास Biological evolution
प्राकृतिक वरण Adaptive radiation
प्राकृतिक चयन Natural selection
सालटेशन Saltation
हार्डी-वेनबर्ग सिद्धांत Hardy-Weinberg Principle
निएंडरथल मानव Neanderthal man
जावा मानव Java man
ड्रायोपिथेकस और रामापिथेकस Dryopithecus and Ramapithecus
इकाई - 8 Unit - 8
मानव कल्याण में जीव विज्ञान Biology in human welfare
8 मानव स्वास्थ्य तथा रोग Human health and Disease
स्वास्थ्य Health
संक्रामक रोग Infectious diseases
असंक्रामक रोग Non-infectious diseases
रोगजनक Pathogens
टाइफाइड Typhoid
विडाल परीक्षण Widal test
न्यूमोनिया Pneumonia
सामान्य जुकाम Common cold
मलेरिया Malaria
अमीबाइसिस (अमीबिक पेचिश) Amoebiasis (amoebic dysentery)
एस्केरिएसिस Ascariasis.
हाथीपांव या फाइलेरिया Elephantiasis or filariasis
दाद Ringworms
प्रतिरक्षा Immunity
सहज प्रतिरक्षा Innate Immunity
उपार्जित प्रतिरक्षा Acquired immunity
ह्यूमरल प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया Humoral immune response
कोशिका-मध्यस्थ प्रतिरक्षा Cell-mediated immunity
सक्रिय और निष्क्रिय प्रतिरक्षा Active and Passive Immunity
टीकाकरण और प्रतिरक्षण Vaccination and Immunisation
एलर्जी Allergies
लसीकाभ अंग Lymphoid organs
अस्थि मज्जा Bone marrow
थाइमस Thymus
श्लेष्म संबद्ध लसीकाभ ऊतक Mucosaassociated lymphoid tissue (MALT)
उपार्जित प्रतिरक्षा न्यूनता संलक्षण Acquired Immuno Deficiency Syndrome
कैंसर Cancer
सुदम अर्बुद Benign tumors
दुर्दम अर्बुद Malignant tumor
कार्सिनोजन Carcinogens
α-इंटरफेरॉन α-interferon
ओपिओइड्स Opioids
कैनाबिनॉइड्स Cannabinoids
कोकीन Cocaine
किशोरावस्था और नशीली दवाओं / शराब का दुरुपयोग Adolescence and Drug/Alcohol Abuse
विनिवर्तन संलक्षण Withdrawal syndrome
सिरोसिस Cirrhosis
9 खाद्य उत्पादन में वृद्धि की कार्य नीतियां Strategies for Enhancement in food production
पशुपालन Animal husbandry
डेयरी फार्म प्रबंधन Dairy Farm Management
कुक्कुट फार्म प्रबंधन Poultry Farm Management
पशु प्रजनन Animal Breeding
अंत:प्रजनन Inbreeding
समयुग्मता homozygosity
बहि: प्रजनन Out-breeding
बहि:संकरण Out-crossing
संकरण Cross-breeding
अंतः विशिष्ट संकरण Interspecific hybridisation
मधुमक्खी पालन Bee-keeping / apiculture
मत्स्यकी Fisheries
हरित क्रांति Green Revolution
पादप प्रजनन Plant Breeding
जर्मप्लास्म संग्रह Germplasm collection
उत्परिवर्तन Mutation
बायोफोर्टिफिकेशन Biofortification
एकल सेल प्रोटीन Single Cell Protein (SCP).
ऊतक संवर्धन Tissue culture
पूर्णशक्तता Totipotency
सूक्ष्मप्रवर्धन Micropropagation
विभज्योतक meristem
कायिक संकरण Somatic hybridisation
10 मानव कल्याण में सूक्ष्मजीव Microbes in human welfare
विषाणु Viruses
जीवाणुभोजी विषाणु Bacteriophage
तंबाकू मोज़ेक वायरस (टीएमवी) Tobacco Mosaic Virus (TMV)
जीवाणु Bacteria
लैक्टिक एसिड बैक्टीरिया (एलएबी) lactic acid bacteria (LAB)
किण्वक Fermentors
प्रतिजैविक पदार्थ Antibiotics
एस्परगिलस नाइगर Aspergillus niger
एसीटोबैक्टर एसिटाई Acetobacter aceti
क्लोस्ट्रीडियम ब्यूटिलिकम Clostridium butylicum
सैक्रोमाइसेस सेरेविसी Saccharomyces cerevisiae
जैव सक्रिय अणु Bioactive Molecules
सीवेज उपचार में सूक्ष्मजीव Microbes in sewage treatment
बीओडी (बायोकेमिकल ऑक्सीजन डिमांड) BOD (biochemical oxygen demand)
बायोगैस Biogas
गंगा एक्शन प्लान और यमुना एक्शन प्लान Ganga Action Plan and Yamuna Action Plan
मेथेनोजेन Methanogens
बीटी-कॉटन Bt-cotton
जैविक खेती Organic farming
जैव उर्वरक Biofertilisers
माइकोराइजा Mycorrhiza
इकाई - 9 Unit - 9
जैव प्रौद्योगिकी Biotechnology
11 जैव प्रौद्योगिकी: सिद्धांत व प्रक्रम Biotechnology: Principles and procedures
इन विट्रो निषेचन In vitro fertilisation
जैव प्रौद्योगिकी के सिद्धांत Principles of biotechnology
आनुवंशिक अभियांत्रिकी Genetic engineering
जैव प्रक्रिया इंजीनियरिंग Bioprocess engineering
पुनर्योगज डीएनए Recombinant DNA
जीन क्लोनिंग और जीन स्थानांतरण, Gene cloning and gene transfer,
प्रतिकृतीयन की उत्पत्ति Origin of replication,
क्लोनिंग Cloning
प्रतिबंधन एंजाइम Restriction Enzymes
प्रतिबंध एंडोन्यूक्लिएज Restriction endonuclease
विशिष्ट क्षारक अनुक्रम Recognition sequence
एक्सोन्यूक्लिएज और एंडोन्यूक्लिएज डीएनए Exonucleases and endonucleases DNA
पैलिंड्रोमिक न्यूक्लियोटाइड सीक्वेंस Palindromic nucleotide sequences
डीएनए खंड का पृथक्करण और विलगन Separation and isolation of DNA fragments
जेल इलेक्ट्रोफोरोसिस Gel electrophoresis
क्लोनिंग संवाहक Cloning Vectors
रूपांतरण Transformation
निवेशी निष्क्रियता Insertional inactivation
अर्बुद Tumor
कैंसरयुक्त कोशिकाएँ Cancerous cells
सूक्ष्म अंतःक्षेपण Micro-injection
बायोलिस्टिक्स या जीन गन Biolistics or gene gun
लाइसोजाइम (जीवाणु) lysozyme (bacteria)
सेल्यूलस (पादप की कोशिकाएं) Cellulase (plant cells)
काइटिनेज (कवक) Chitinase (fungus)
पॉलिमरेज श्रृंखला अभिक्रिया Polymerase Chain Reaction
वरण योग्य चिन्हक Selectable marker
पुनर्योगज प्रोटीन Recombinant protein
बायोरिएक्टर Bioreactors
अनुप्रवाह संसाधन Downstream Processing
12 जैव प्रौद्योगिकी एवं उसके अनुप्रयोग Biotechnology and its application
हरित क्रांति Green Revolution
आनुवंशिकता रूपांतरित जीव (GMO) Genetically Modified Organisms (GMO)
कीटनाशक प्रोटीन Insecticidal protein
आरएनए अंतरक्षेप RNA interference
आनुवंशिकतः निर्मित इंसुलिन Genetically Engineered Insulin
पेप्टाइड सी C peptide
जीन चिकित्सा Gene Therapy
आणविक निदान Molecular Diagnosis
पारजीवी जंतु Transgenic animals
नैतिक मुद्दे Ethical issues
GEAC (जेनेटिक इंजीनियरिंग स्वीकृति समिति) GEAC (Genetic Engineering Approval Committee)
बायोपाइरेसी Biopiracy
इकाई - 10 Unit - 10
पारिस्थितिकी Ecosystem
13 जीव और समष्टियाँ Organism and population
निकेत Niche
अजैविक कारक Abiotic Factors
जैविक कारक Biotic Factors
अनुकूलन Adaptations
समष्टि गुण Population Attributes
जनसंख्या घनत्व Population density
वृद्धि मॉडल Growth Models
लॉजिस्टिक ग्रोथ Logistic growth
जीवन वृत्त विभिन्नता Life History Variation
सहोपकारिता Mutualism
स्पर्धा Competition
परजीविता और परभक्षण Parasitism & Predation
सहभोजिता Commensalism.
सहजीविता Symbiosis
14 पारितंत्र Ecosystem
स्तर-विन्यास Stratification
प्राथमिक उत्पादन Primary production
उत्पादकता Productivity
सकल प्राथमिक उत्पादकता Gross primary productivity
द्वितीयक उत्पादकता Secondary productivity
अपघटन Decomposition
अपरदाहारी Detritivores
ह्यूमिफिकेशन Humification
खनिजीकरण Mineralisation
प्रकाश संश्लेषक सक्रिय विकिरण Photosynthetically active radiation
उत्पादक Producers
उपभोक्ता Consumers
शाकाहारी Herbivores
अपरद खाद्य श्रृंखला Detritus food chain
मृतजीवी Saprotrophs
खाद्यजाल Food web
जैवमात्रा Biomass
पारिस्थितिक पिरामिड Ecological Pyramid
पारिस्थितिक अनुक्रमण Ecological succession
पोषण चक्रण Succession of Plants
जलारंभी अनुक्रमण Hydrarch succession
शुष्कतारंभी अनुक्रमण xerarch succession
मूल अन्वेषक Pioneer species
पोषक चक्रण Nutrient cycling
जैव भू-रासायनिक चक्र Biogeochemical cycles
पारितंत्र - कार्बन चक्र Ecosystem – Carbon Cycle
पारितंत्र - फास्फोरस चक्र Ecosystem – Phosphorus Cycle
पारितंत्र सेवाएं Ecosystem services
15 जैव विविधता एवं संरक्षण Biodiversity and Conservation
जैव विविधता Biodiversity
आनुवंशिक विविधता Genetic diversity:
जातीय विविधता Species diversity
पारिस्थितिकीय विविधता Ecological diversity
अक्षांशीय प्रवणता Latitudinal gradients
जातीय-क्षेत्र संबंध Species-Area relationships
आवासीय क्षति तथा विखंडन Habitat loss and fragmentation
विदेशी जातियों का आक्रमण Alien species invasions
सह-विलुप्तता Co-extinctions:
यथास्थान संरक्षण In situ conservation
बाह्यस्थाने संरक्षण Ex situ Conservation
16 पर्यावरण के मुद्दें Environmental issues
वैधुत अवक्षेपित Electrostatic precipitator
संपीड़ित प्राकृतिक गैस (CNG) Compressed natural gas (CNG)
जल (रोकथाम और प्रदूषण नियंत्रण) अधिनियम Water (Prevention and Control of Pollution) Act
बायोकेमिकल ऑक्सीजन डिमांड (बीओडी) Domestic Sewage and Industrial Effluents
जैव आवर्धन Biomagnification
सांस्कृतिक या त्वरित सुपोषण Cultural or Accelerated Eutrophication
सेनेटरी लैंडफिल Sanitary landfills
इलेक्ट्रॉनिक अपशिष्ट (ई-अपशिष्ट) Electronic wastes (e-wastes)
कृषि रसायन Agro chemicals
जैविक खेती Organic Farming
रेडियोधर्मी अपशिष्ट Radioactive waste
ग्रीनहाउस प्रभाव Greenhouse effect
ओजोन अवक्षय Ozone depletion
समताप मंडल Stratosphere
क्लोरोफ्लोरोकार्बन chlorofluorocarbons (CFCs)
ओजोन छिद्र Ozone hole
हिमांधता, Snow-blindness
मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉल Montreal Protocol
मृदा अपरदन और मरुस्थलीकरण Soil erosion and desertification
जलाक्रांति और मृदा लवणता Waterlogging and soil salinity
वनोन्मूलन Deforestation
काटो और जलाओ कृषि Slash and burn agriculture
झूम खेती Jhum cultivation
पुनर्वनीकरण Reforestation
अमृता देवी बिश्नोई वन्यजीव संरक्षण पुरस्कार Amrita Devi Bishnoi Wildlife Protection Award
चिपको आंदोलन Chipko Movement
संयुक्त वन प्रबंधन Joint Forest Management (JFM)