Taxonomy for Biology Articles-10th Class: Difference between revisions

From Vidyalayawiki

No edit summary
 
(107 intermediate revisions by 4 users not shown)
Line 3: Line 3:
|'''अध्याय'''
|'''अध्याय'''
|'''विषय'''
|'''विषय'''
|'''Article Creator Name'''
|'''Chapters'''
|'''Chapters'''
|'''Topic'''
|'''Topic'''
|'''Article Creator Name'''
|'''[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1W0E_JcTAuGojSdK8vcLmC9v91rRN0oWZOtUxlijjZBc/edit#gid=987119762 Review by IIT Kanpur]'''
|-
|-
|'''1'''
|'''1'''
|[[:Category:जैव प्रक्रम|'''जैव प्रक्रम''']]
|[[:Category:जैव प्रक्रम|'''जैव प्रक्रम''']]
|
|'''Biological process'''
|
|
|
|
|'''Biological process'''
|
|
|-
|-
Line 17: Line 19:
|
|
|[[सजीव]]
|[[सजीव]]
|
|Living
|
|
|
|
|Living
|-
|-
|
|
|
|
|[[निर्जीव]]
|[[निर्जीव]]
|
|Nonliving
|
|
|
|
|Nonliving
|-
|-
|
|
Line 32: Line 36:
|[[जैव प्रक्रम]]
|[[जैव प्रक्रम]]
|
|
|Biological process
|Ekatah Sharma
|
|
|Biological process
|-
|-
|
|
|
|
|[[श्वसन]]
|[[श्वसन]]
|
|Respiration
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Respiration
|-
|-
|
|
|
|
|[[उत्सर्जन]]
|[[उत्सर्जन]]
|
|excretion
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|excretion
|-
|-
|
|
Line 53: Line 60:
|[[पोषण]]
|[[पोषण]]
|
|
|Nutrition
|shahana rizvi
|
|
|Nutrition
|-
|-
|
|
Line 60: Line 68:
|[[एंजाइम]]
|[[एंजाइम]]
|
|
|Enzyme
|shahana rizvi
|
|
|Enzyme
|-
|-
|
|
|
|
|[[संवहन बंडल]]
|[[संवहन बंडल]]
|
|Vascular Bundle
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Vascular Bundle
|-
|-
|
|
Line 74: Line 84:
|[[क्लोरोप्लास्ट]]
|[[क्लोरोप्लास्ट]]
|
|
|chloroplast
|shahana rizvi
|
|
|chloroplast
|-
|-
|
|
Line 81: Line 92:
|[[द्वार कोशिकाएं]]
|[[द्वार कोशिकाएं]]
|
|
|Gate cells
|Ekatah Sharma
|
|
|Gate cells
|-
|-
|
|
|
|
|[[रन्ध्र]]
|[[रन्ध्र]]
|
|Stomata
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Stomata
|-
|-
|
|
Line 95: Line 108:
|[[लार ग्रंथि]]
|[[लार ग्रंथि]]
|
|
|Salivary gland
|Ekatah Sharma
|
|
|Salivary gland
|-
|-
|
|
Line 102: Line 116:
|[[एंजाइम]]
|[[एंजाइम]]
|
|
|Enzyme
|shahana rizvi
|
|
|Enzyme
|-
|-
|
|
|
|
|[[दन्त क्षरण]]
|[[दन्त क्षरण]]
|
|Tooth decay
|Shahana Rizvi
|Shahana Rizvi
|
|
|Tooth decay
|-
|-
|
|
Line 116: Line 132:
|[[ए.टी.पी]]
|[[ए.टी.पी]]
|
|
|ATP
|Ekatah Sharma
|
|
|ATP
|-
|-
|
|
|
|
|[[वाष्पोत्सर्जन]]
|[[वाष्पोत्सर्जन]]
|
|Transpiration
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Transpiration
|-
|-
|
|
Line 130: Line 148:
|[[श्वसन]]
|[[श्वसन]]
|
|
|Respiration
|Kiran Mishra
|
|
|Respiration
|-
|-
|
|
Line 137: Line 156:
|[[वहन तंत्र]]
|[[वहन तंत्र]]
|
|
|Transportation system
|Kiran Mishra
|
|
|Transportation system
|-
|-
|
|
Line 144: Line 164:
|[[हृदय]]
|[[हृदय]]
|
|
|Heart
|shahana Rizvi
|
|
|Heart
|-
|-
|
|
Line 151: Line 172:
|[[रक्त-दाब]]
|[[रक्त-दाब]]
|
|
|Blood pressure
|shahana rizvi
|
|
|Blood pressure
|-
|-
|
|
Line 158: Line 180:
|[[कुपिका]]
|[[कुपिका]]
|
|
|Alveoli
|shahana rizvi
|
|
|Alveoli
|-
|-
|
|
Line 165: Line 188:
|[[नलिकाएँ- रुधिर वाहिकाएँ]]
|[[नलिकाएँ- रुधिर वाहिकाएँ]]
|
|
|capillaries - blood vessels
|shahana rizvi
|
|
|capillaries - blood vessels
|-
|-
|
|
Line 172: Line 196:
|[[प्लेटलेट्स]]
|[[प्लेटलेट्स]]
|
|
|Platelets
|shahana rizvi
|
|
|Platelets
|-
|-
|
|
Line 179: Line 204:
|[[लसीका]]
|[[लसीका]]
|
|
|lymph
|shahana rizvi
|
|
|lymph
|-
|-
|
|
Line 186: Line 212:
|[[पादपों में परिवहन]]
|[[पादपों में परिवहन]]
|
|
|Transport in plants
|Ekatah sharma
|
|
|Transport in plants
|-
|-
|
|
Line 193: Line 220:
|[[वृक्क]]
|[[वृक्क]]
|
|
|Kidney
|shahana rizvi
|
|
|Kidney
|-
|-
|
|
Line 200: Line 228:
|[[कृत्रिम वृक्क]]
|[[कृत्रिम वृक्क]]
|
|
|Artificial kidney
|Kiran Mishra
|
|
|Artificial kidney
|-
|-
|
|
Line 207: Line 236:
|[[अपोहन]]
|[[अपोहन]]
|
|
|Dialysis
|Kiran Mishra
|
|
|Dialysis
|-
|-
|
|
|
|
|[[वृक्काणु]]
|[[वृक्काणु]]
|
|Nephron
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Nephron
|-
|-
|
|
Line 221: Line 252:
|[[अंगदान]]
|[[अंगदान]]
|
|
|Organ donation
|Ekatah Kumari
|
|
|Organ donation
|-
|-
|
|
Line 228: Line 260:
|[[परिसंचरण तंत्र]]
|[[परिसंचरण तंत्र]]
|
|
|Circulatory system
|Ekatah Kumari
|
|
|Circulatory system
|-
|-
|
|
Line 235: Line 268:
|[[हीमोग्लोबिन]]
|[[हीमोग्लोबिन]]
|
|
|Hemoglobin
|shahana rizvi
|
|
|Hemoglobin
|-
|-
|
|
Line 242: Line 276:
|[[रुधिर]]
|[[रुधिर]]
|
|
|Blood
|shahana rizvi
|
|
|Blood
|-
|-
|
|
Line 249: Line 284:
|[[रुधिर वाहिकाएं]]
|[[रुधिर वाहिकाएं]]
|
|
|Blood vessels
|shahana rizvi
|
|
|Blood vessels
|-
|-
|
|
Line 256: Line 292:
|[[उच्च रक्तचाप]]
|[[उच्च रक्तचाप]]
|
|
|Hypertension
|Kiran mishra
|
|
|Hypertension
|-
|-
|
|
|
|
|[[पित्ताशय]]
|[[पित्ताशय]]
|
|Gallbladder
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Gallbladder
|-
|-
|
|
Line 270: Line 308:
|[[पित्त रस]]
|[[पित्त रस]]
|
|
|Bile Juice
|Kiran Mishra
|
|
|Bile Juice
|-
|-
|
|
Line 277: Line 316:
|[[अनुशिथिलन]]
|[[अनुशिथिलन]]
|
|
|Diastole
|Kiran Mishra
|
|
|Diastole
|-
|-
|
|
Line 284: Line 324:
|[[प्रकुंचन]]
|[[प्रकुंचन]]
|
|
|Systole
|Kiran Mishra
|
|
|Systole
|-
|-
|
|
Line 291: Line 332:
|[[अलिंद]]
|[[अलिंद]]
|
|
|Atrium
|Kiran MIshra
|
|
|Atrium
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रकाश संश्लेषण]]
|[[प्रकाश संश्लेषण]]
|
|Photosynthesis
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Photosynthesis
|-
|-
|
|
Line 305: Line 348:
|[[फेफड़े]]
|[[फेफड़े]]
|
|
|Lungs
|shahana rizvi
|
|
|Lungs
|-
|-
|
|
Line 312: Line 356:
|[[फुफ्फुसीय शिराएँ]]
|[[फुफ्फुसीय शिराएँ]]
|
|
|Pulmonary veins
|shahana rizvi
|
|
|Pulmonary veins
|-
|-
|
|
Line 319: Line 364:
|[[धमनी]]
|[[धमनी]]
|
|
|Artery
|shahana rizvi
|
|
|Artery
|-
|-
|
|
Line 326: Line 372:
|[[महाधमनी]]
|[[महाधमनी]]
|
|
|Aorta
|shahana rizvi
|
|
|Aorta
|-
|-
|
|
Line 333: Line 380:
|[[मूत्रमार्ग]]
|[[मूत्रमार्ग]]
|
|
|Urethra
|Ekatah Sharma
|
|
|Urethra
|-
|-
|
|
Line 340: Line 388:
|[[मूत्रवाहिनी]]
|[[मूत्रवाहिनी]]
|
|
|Ureter
|Ekatah Kumari
|
|
|Ureter
|-
|-
|
|
Line 347: Line 396:
|[[यकृत]]
|[[यकृत]]
|
|
|Liver
|shahana rizvi
|
|
|Liver
|-
|-
|
|
Line 354: Line 404:
|[[श्वसनी]]
|[[श्वसनी]]
|
|
|Bronchi
|shahana rizvi
|
|
|Bronchi
|-
|-
|
|
Line 361: Line 412:
|[[शिरा]]
|[[शिरा]]
|
|
|Vein
|shahana rizvi
|
|
|Vein
|-
|-
|
|
Line 368: Line 420:
|[[महाशिरा]]
|[[महाशिरा]]
|
|
|Vena cava
|shahana rizvi
|
|
|Vena cava
|-
|-
|
|
Line 375: Line 428:
|[[श्वासनली]]
|[[श्वासनली]]
|
|
|Trachea
|shahana rizvi
|
|
|Trachea
|-
|-
|'''2'''
|'''2'''
|'''नियंत्रण एवं समन्वय'''
|'''नियंत्रण एवं समन्वय'''
|
|'''Control and coordination'''
|
|
|
|
|'''Control and coordination'''
|
|
|-
|-
Line 389: Line 444:
|[[अग्न्याशय]]
|[[अग्न्याशय]]
|
|
|Pancreas
|Kiran Mishra
|
|
|Pancreas
|-
|-
|
|
|
|
|[[अग्रमस्तिष्क]]
|[[अग्रमस्तिष्क]]
|
|Forebrain
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Forebrain
|-
|-
|
|
|
|
|[[अनुमस्तिष्क]]
|[[अनुमस्तिष्क]]
|
|Cerebellum
|Shahana Rizvi
|Shahana Rizvi
|
|
|Cerebellum
|-
|-
|
|
Line 410: Line 468:
|[[आंत्र रस]]
|[[आंत्र रस]]
|
|
|intestinal juice
|Kiran Mishra
|
|
|intestinal juice
|-
|-
|
|
Line 417: Line 476:
|[[आंत]]
|[[आंत]]
|
|
|Intestine
|shahana rizvi
|
|
|Intestine
|-
|-
|
|
Line 424: Line 484:
|[[जठर ग्रंथि]]
|[[जठर ग्रंथि]]
|
|
|Gastric Gland
|Ekatah Sharma
|
|
|Gastric Gland
|-
|-
|
|
Line 431: Line 492:
|[[जठर रस]]
|[[जठर रस]]
|
|
|Gastric Juice
|Ekatah sharma
|
|
|Gastric Juice
|-
|-
|
|
Line 438: Line 500:
|[[तंत्रिका]]
|[[तंत्रिका]]
|
|
|Nerve
|Ekatah Sharma
|
|
|Nerve
|-
|-
|
|
Line 445: Line 508:
|[[तंत्रिका आवेग]]
|[[तंत्रिका आवेग]]
|
|
|Nerve Impulse
|Ekatah Sharma
|
|
|Nerve Impulse
|-
|-
|
|
Line 452: Line 516:
|[[तंत्रिकाक्ष]]
|[[तंत्रिकाक्ष]]
|
|
|Axon
|shahana rizvi
|
|
|Axon
|-
|-
|
|
Line 459: Line 524:
|[[मस्तिष्कावरण शोथ]]
|[[मस्तिष्कावरण शोथ]]
|
|
|Meningitis
|shahana rizvi
|
|
|Meningitis
|-
|-
|
|
|
|
|[[पश्च मस्तिष्क]]
|[[पश्च मस्तिष्क]]
|
|Hind brain
|Shahana rizvi
|Shahana rizvi
|
|
|Hind brain
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रमस्तिष्‍क]]
|[[प्रमस्तिष्‍क]]
|
|Cerebrum
|Shahana Rizvi
|Shahana Rizvi
|
|
|Cerebrum
|-
|-
|
|
|
|
|[[मध्यमस्तिष्क]]
|[[मध्यमस्तिष्क]]
|
|Midbrain
|Shahana Rizvi
|Shahana Rizvi
|
|
|Midbrain
|-
|-
|
|
|
|
|[[मस्तिष्क]]
|[[मस्तिष्क]]
|
|Brain
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Brain
|-
|-
|
|
Line 494: Line 564:
|[[एक्सॉन]]
|[[एक्सॉन]]
|
|
|Axon
|Ekatah Sharma
|
|
|Axon
|-
|-
|
|
Line 501: Line 572:
|[[अन्तर्ग्रथन]]
|[[अन्तर्ग्रथन]]
|
|
|synapse
|Ekatah Sharma
|
|
|synapse
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रतिवर्ती क्रिया]]
|[[प्रतिवर्ती क्रिया]]
|
|reflex action
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|reflex action
|-
|-
|
|
Line 515: Line 588:
|[[अनैच्छिक क्रिया]]
|[[अनैच्छिक क्रिया]]
|
|
|Involuntary action
|Kiran Mishra
|
|
|Involuntary action
|-
|-
|
|
Line 522: Line 596:
|[[ऐच्छिक क्रिया]]
|[[ऐच्छिक क्रिया]]
|
|
|voluntary action
|shahana rizvi
|
|
|voluntary action
|-
|-
|
|
Line 529: Line 604:
|[[मेरुदंड]]
|[[मेरुदंड]]
|
|
|Spinal cord
|shahana rizvi
|
|
|Spinal cord
|-
|-
|
|
Line 536: Line 612:
|[[उद्दीपन]]
|[[उद्दीपन]]
|
|
|Stimulus
|Kiran Mishra
|
|
|Stimulus
|-
|-
|
|
Line 543: Line 620:
|[[हार्मोन]]
|[[हार्मोन]]
|
|
|hormone
|shahana rizvi
|
|
|hormone
|-
|-
|'''3'''
|'''3'''
|'''जीव जनन कैसे करते हैं'''
|'''जीव जनन कैसे करते हैं'''
|
|'''How do organisms reproduce'''
|
|
|
|
|'''How do organisms reproduce'''
|
|
|-
|-
Line 556: Line 635:
|
|
|[[अंड कोशिका]]
|[[अंड कोशिका]]
|
|Egg cell
|kiran mishra
|kiran mishra
|
|
|Egg cell
|-
|-
|
|
Line 564: Line 644:
|[[अंड वाहिनी]]
|[[अंड वाहिनी]]
|
|
|Oviduct
|kiran mishra
|
|
|Oviduct
|-
|-
|
|
|
|
|[[अंडाशय]]
|[[अंडाशय]]
|
|Ovary
|
|
|
|
|Ovary
|-
|-
|
|
|
|
|[[अंतर्जनन]]
|[[अंतर्जनन]]
|
|Unbreeding
|
|
|
|
|Unbreeding
|-
|-
|
|
|
|
|[[गर्भाशय]]
|[[गर्भाशय]]
|
|Uterus
|
|
|
|
|Uterus
|-
|-
|
|
Line 592: Line 676:
|[[ग्रासनली]]
|[[ग्रासनली]]
|
|
|Oesophagus
|shahana rizvi
|
|
|Oesophagus
|-
|-
|
|
|
|
|[[गर्भाशय ग्रीवा]]
|[[गर्भाशय ग्रीवा]]
|
|Cervix
|
|
|
|
|Cervix
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रजनन]]
|[[प्रजनन]]
|Shahana  Rizvi
|
|
|Reproduction
|Reproduction
|Shahana  Rizvi
|
|-
|-
|
|
|
|
|[[पुनर्जनन]]
|[[पुनर्जनन]]
|Shahana Rizvi
|
|
|Regeneration
|Regeneration
|Shahana Rizvi
|
|-
|-
|
|
|
|
|[[बृहदान्त्र]]
|[[बृहदान्त्र]]
|
|Colon
|
|
|
|
|Colon
|-
|-
|
|
|
|
|[[युग्मक]]
|[[युग्मक]]
|
|Gamete
|
|
|
|
|Gamete
|-
|-
|
|
|
|
|[[युग्मनज]]
|[[युग्मनज]]
|
|Zygote
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Zygote
|-
|-
|
|
Line 641: Line 732:
|[[यौवनारम्भ]]
|[[यौवनारम्भ]]
|
|
|Puberty
|Kiran Mishra
|
|
|Puberty
|-
|-
|
|
|
|
|[[वर्तिका]]
|[[वर्तिका]]
|
|Style
|
|
|
|
|Style
|-
|-
|
|
|
|
|[[वर्तिकाग्र]]
|[[वर्तिकाग्र]]
|
|Stigro
|
|
|
|
|Stigro
|-
|-
|
|
|
|
|[[वृषण]]
|[[वृषण]]
|
|Testes
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Testes
|-
|-
|
|
|
|
|[[शिश्न]]
|[[शिश्न]]
|
|Penis
|
|
|
|
|Penis
|-
|-
|
|
|
|
|[[शुक्रवाहिनी]]
|[[शुक्रवाहिनी]]
|
|Vas deferens
|
|
|
|
|Vas deferens
|-
|-
|
|
|
|
|[[शुक्राशय]]
|[[शुक्राशय]]
|
|Seminal vesicle
|
|
|
|
|Seminal vesicle
|-
|-
|
|
|
|
|[[मुकुलन]]
|[[मुकुलन]]
|
|Budding
|Shahana Rizvi
|Shahana Rizvi
|
|
|Budding
|-
|-
|
|
|
|
|[[कायिक प्रवर्धन]]
|[[कायिक प्रवर्धन]]
|Shahana Rizvi
|
|
|vegetative propagation
|vegetative propagation
|Shahana Rizvi
|
|-
|-
|
|
|
|
|[[टेस्टोस्टेरोन]]
|[[टेस्टोस्टेरोन]]
|
|Testosterone
|
|
|
|
|Testosterone
|-
|-
|
|
|
|
|[[रजोधर्म]]
|[[रजोधर्म]]
|
|Menstruation
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Menstruation
|-
|-
|
|
|
|
|[[निषेचन]]
|[[निषेचन]]
|
|fertilization
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|fertilization
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रोस्टेट ग्रंथि]]
|[[प्रोस्टेट ग्रंथि]]
|
|Prostate gland
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Prostate gland
|-
|-
|
|
|
|
|[[गर्भनिरोधक युक्तियाँ]]
|[[गर्भनिरोधक युक्तियाँ]]
|
|Contraception Tips
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Contraception Tips
|-
|-
|
|
|
|
|[[लैंगिक जनन]]
|[[लैंगिक जनन]]
|Shahana Rizvi
|
|
|Sexual Reproduction
|Sexual Reproduction
|Shahana Rizvi
|
|-
|-
|
|
|
|
|[[अलैंगिक जनन]]
|[[अलैंगिक जनन]]
|Shahana Rizvi
|
|
|Asexual Reproduction
|Asexual Reproduction
|Shahana Rizvi
|
|-
|-
|'''4'''
|'''4'''
|'''आनुवंशिकता एवं जैव विकास'''
|'''आनुवंशिकता एवं जैव विकास'''
|
|'''Heredity and Biological Evolution'''
|
|
|
|
|'''Heredity and Biological Evolution'''
|
|
|-
|-
Line 759: Line 867:
|
|
|[[आनुवंशिकता]]
|[[आनुवंशिकता]]
|
|Heredity
|
|
|
|
|Heredity
|-
|-
|
|
|
|
|[[अनुवांशिक पदार्थ]]
|[[अनुवांशिक पदार्थ]]
|
|Genetic Material
|
|
|
|
|Genetic Material
|-
|-
|
|
|
|
|[[लिंग निर्धारण]]
|[[लिंग निर्धारण]]
|
|Sex determination
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Sex determination
|-
|-
|
|
|
|
|[[लिंग गुणसूत्र]]
|[[लिंग गुणसूत्र]]
|
|Sex Chromosome
|
|
|
|
|Sex Chromosome
|-
|-
|
|
|
|
|[[वंशानुगत लक्षण]]
|[[वंशानुगत लक्षण]]
|
|Inherited traits
|
|
|
|
|Inherited traits
|-
|-
|
|
|
|
|[[वंशागति]]
|[[वंशागति]]
|
|Inheritance
|
|
|
|
|Inheritance
|-
|-
|
|
|
|
|[[मेंडल का योगदान]]
|[[मेंडल का योगदान]]
|
|Mendel's contribution
|Kiran Mishra
|Kiran Mishra
|
|
|Mendel's contribution
|-
|-
|
|
|
|
|[[कर्णपाली]]
|[[कर्णपाली]]
|
|Ear lobe
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Ear lobe
|-
|-
|
|
Line 816: Line 932:
|[[उपार्जित और अनुवांशिक लक्षण]]
|[[उपार्जित और अनुवांशिक लक्षण]]
|
|
|Acquired and hereditary traits
|SHAHANA RIZVI
|
|
|Acquired and hereditary traits
|-
|-
|
|
|
|
|[[चार्ल्स रॉबर्ट डार्विन]]
|[[चार्ल्स रॉबर्ट डार्विन]]
|
|Charles Robert Darwin
|
|
|
|
|Charles Robert Darwin
|-
|-
|
|
|
|
|[[मेयर का प्रयोग]]
|[[मेयर का प्रयोग]]
|
|Mayor's Experiment
|
|
|
|
|Mayor's Experiment
|-
|-
|
|
|
|
|[[वर्गीकरण]]
|[[वर्गीकरण]]
|
|Classification
|
|
|
|
|Classification
|-
|-
|
|
|
|
|[[अभिलक्षण]]
|[[अभिलक्षण]]
|
|Characteristic
|
|
|
|
|Characteristic
|-
|-
|
|
|
|
|[[जीवाश्मी ईंधन]]
|[[जीवाश्मी ईंधन]]
|
|Fossil fuel
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Fossil fuel
|-
|-
|
|
|
|
|[[अप्रभावी गुण]]
|[[अप्रभावी गुण]]
|
|Recessive traits
|
|
|
|
|Recessive traits
|-
|-
|
|
|
|
|[[जीवाश्म]]
|[[जीवाश्म]]
|
|Fossil
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Fossil
|-
|-
|
|
|
|
|[[विभिन्नताएं]]
|[[विभिन्नताएं]]
|
|Variations
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Variations
|-
|-
|'''5'''
|'''5'''
|'''हमारा पर्यावरण'''
|'''हमारा पर्यावरण'''
|
|'''Our environment'''
|
|
|
|
|'''Our environment'''
|
|
|-
|-
Line 885: Line 1,011:
|
|
|[[पारितंत्र]]
|[[पारितंत्र]]
|
|Ecosystem
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Ecosystem
|-
|-
|
|
|
|
|[[उपभोक्ता]]
|[[उपभोक्ता]]
|
|Consumers
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Consumers
|-
|-
|
|
|
|
|[[खाद्य श्रृंखला]]
|[[खाद्य श्रृंखला]]
|
|Food Chain
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Food Chain
|-
|-
|
|
|
|
|[[खाद्य जाल]]
|[[खाद्य जाल]]
|
|Food web
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Food web
|-
|-
|
|
|
|
|[[ओजोन परत]]
|[[ओजोन परत]]
|
|Ozone layer
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Ozone layer
|-
|-
|
|
Line 921: Line 1,052:
|[[अजैव निम्नीकरणीय]]
|[[अजैव निम्नीकरणीय]]
|
|
|Abiodegradation
|Ekatah Sharma
|
|
|Abiodegradation
|-
|-
|
|
|
|
|[[जैव प्रक्रम]]
|[[जैव प्रक्रम]]
|
|Biological process
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Biological process
|-
|-
|
|
|
|
|[[जैविक आवर्धन]]
|[[जैविक आवर्धन]]
|
|Biological magnification
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Biological magnification
|-
|-
|
|
|
|
|[[जैव मात्रा]]
|[[जैव मात्रा]]
|
|Biomass
|Ekatah Sharma
|Ekatah Sharma
|
|
|Biomass
|-
|-
|
|
Line 949: Line 1,084:
|[[पारिस्थितिक]]
|[[पारिस्थितिक]]
|
|
|Ecological
|Ekatah Sharma
|
|
|Ecological
|-
|-
|
|
Line 956: Line 1,092:
|[[समष्टि]]
|[[समष्टि]]
|
|
|Population
|Ekatah Sharma
|
|
|Population
|-
|-
|'''6'''
|'''6'''
|'''प्राकृतिक संसाधनों का संपोषित प्रबंधन'''
|'''प्राकृतिक संसाधनों का संपोषित प्रबंधन'''
|
|'''Sustainable management of natural resources'''
|
|
|
|
|'''Sustainable management of natural resources'''
|
|
|-
|-
Line 970: Line 1,108:
|[[विशिष्ट स्थल]]
|[[विशिष्ट स्थल]]
|
|
|Hotspots
|Ekatah Sharma
|
|
|Hotspots
|-
|-
|
|
Line 977: Line 1,116:
|[[संपोषित प्रबंधन]]
|[[संपोषित प्रबंधन]]
|
|
|Sustainable management
|Ekatah sharma
|
|
|Sustainable management
|-
|-
|
|
Line 984: Line 1,124:
|[[अनवीकरणीय]]
|[[अनवीकरणीय]]
|
|
|Non-renewable
|Ekatah sharma
|
|
|Non-renewable
|-
|-
|
|
Line 991: Line 1,132:
|[[अनुपचारित मल]]
|[[अनुपचारित मल]]
|
|
|Untreated sewage
|Ekatah sharma
|
|
|Untreated sewage
|-
|-
|
|
|
|
|[[अपमार्जक(जीव विज्ञान )]]
|[[अपमार्जक(जीव विज्ञान )]]
|
|Detergent
|
|
|
|
|Detergent
|-
|-
|
|
Line 1,005: Line 1,148:
|[[एंटीबायोटिक]]
|[[एंटीबायोटिक]]
|
|
|Antibiotics
|Ekatah Sharma
|
|
|Antibiotics
|-
|-
|
|
|
|
|[[प्रयोज्य]]
|[[प्रयोज्य]]
|
|Disposable
|
|
|
|
|Disposable
|-
|-
|
|
Line 1,019: Line 1,164:
|[[प्रदूषित]]
|[[प्रदूषित]]
|
|
|Polluted
|Ekatah Sharma
|
|
|Polluted
|-
|-
|
|
Line 1,026: Line 1,172:
|[[संदूषण]]
|[[संदूषण]]
|
|
|Contamination
|Ekatah Sharma
|
|
|Contamination
|-
|-
|
|
Line 1,033: Line 1,180:
|[[प्राकृतिक संसाधन]]
|[[प्राकृतिक संसाधन]]
|
|
|Natural resources
|Ekatah Sharma
|
|
|Natural resources
|-
|-
|
|
Line 1,040: Line 1,188:
|[[चिपको आंदोलन]]
|[[चिपको आंदोलन]]
|
|
|chipko movement
|SHAHANA RIZVI
|
|
|chipko movement
|-
|-
|
|
|
|
|
Line 1,050: Line 1,198:
|}
|}


[[Category:जीव विज्ञान]]
[[Category:Information]]

Latest revision as of 20:24, 29 April 2024

S.No अध्याय विषय Chapters Topic Article Creator Name Review by IIT Kanpur
1 जैव प्रक्रम Biological process
सजीव Living
निर्जीव Nonliving
जैव प्रक्रम Biological process Ekatah Sharma
श्वसन Respiration Kiran Mishra
उत्सर्जन excretion Kiran Mishra
पोषण Nutrition shahana rizvi
एंजाइम Enzyme shahana rizvi
संवहन बंडल Vascular Bundle Kiran Mishra
क्लोरोप्लास्ट chloroplast shahana rizvi
द्वार कोशिकाएं Gate cells Ekatah Sharma
रन्ध्र Stomata Kiran Mishra
लार ग्रंथि Salivary gland Ekatah Sharma
एंजाइम Enzyme shahana rizvi
दन्त क्षरण Tooth decay Shahana Rizvi
ए.टी.पी ATP Ekatah Sharma
वाष्पोत्सर्जन Transpiration Ekatah Sharma
श्वसन Respiration Kiran Mishra
वहन तंत्र Transportation system Kiran Mishra
हृदय Heart shahana Rizvi
रक्त-दाब Blood pressure shahana rizvi
कुपिका Alveoli shahana rizvi
नलिकाएँ- रुधिर वाहिकाएँ capillaries - blood vessels shahana rizvi
प्लेटलेट्स Platelets shahana rizvi
लसीका lymph shahana rizvi
पादपों में परिवहन Transport in plants Ekatah sharma
वृक्क Kidney shahana rizvi
कृत्रिम वृक्क Artificial kidney Kiran Mishra
अपोहन Dialysis Kiran Mishra
वृक्काणु Nephron Ekatah Sharma
अंगदान Organ donation Ekatah Kumari
परिसंचरण तंत्र Circulatory system Ekatah Kumari
हीमोग्लोबिन Hemoglobin shahana rizvi
रुधिर Blood shahana rizvi
रुधिर वाहिकाएं Blood vessels shahana rizvi
उच्च रक्तचाप Hypertension Kiran mishra
पित्ताशय Gallbladder Kiran Mishra
पित्त रस Bile Juice Kiran Mishra
अनुशिथिलन Diastole Kiran Mishra
प्रकुंचन Systole Kiran Mishra
अलिंद Atrium Kiran MIshra
प्रकाश संश्लेषण Photosynthesis Ekatah Sharma
फेफड़े Lungs shahana rizvi
फुफ्फुसीय शिराएँ Pulmonary veins shahana rizvi
धमनी Artery shahana rizvi
महाधमनी Aorta shahana rizvi
मूत्रमार्ग Urethra Ekatah Sharma
मूत्रवाहिनी Ureter Ekatah Kumari
यकृत Liver shahana rizvi
श्वसनी Bronchi shahana rizvi
शिरा Vein shahana rizvi
महाशिरा Vena cava shahana rizvi
श्वासनली Trachea shahana rizvi
2 नियंत्रण एवं समन्वय Control and coordination
अग्न्याशय Pancreas Kiran Mishra
अग्रमस्तिष्क Forebrain Kiran Mishra
अनुमस्तिष्क Cerebellum Shahana Rizvi
आंत्र रस intestinal juice Kiran Mishra
आंत Intestine shahana rizvi
जठर ग्रंथि Gastric Gland Ekatah Sharma
जठर रस Gastric Juice Ekatah sharma
तंत्रिका Nerve Ekatah Sharma
तंत्रिका आवेग Nerve Impulse Ekatah Sharma
तंत्रिकाक्ष Axon shahana rizvi
मस्तिष्कावरण शोथ Meningitis shahana rizvi
पश्च मस्तिष्क Hind brain Shahana rizvi
प्रमस्तिष्‍क Cerebrum Shahana Rizvi
मध्यमस्तिष्क Midbrain Shahana Rizvi
मस्तिष्क Brain Ekatah Sharma
एक्सॉन Axon Ekatah Sharma
अन्तर्ग्रथन synapse Ekatah Sharma
प्रतिवर्ती क्रिया reflex action Kiran Mishra
अनैच्छिक क्रिया Involuntary action Kiran Mishra
ऐच्छिक क्रिया voluntary action shahana rizvi
मेरुदंड Spinal cord shahana rizvi
उद्दीपन Stimulus Kiran Mishra
हार्मोन hormone shahana rizvi
3 जीव जनन कैसे करते हैं How do organisms reproduce
अंड कोशिका Egg cell kiran mishra
अंड वाहिनी Oviduct kiran mishra
अंडाशय Ovary
अंतर्जनन Unbreeding
गर्भाशय Uterus
ग्रासनली Oesophagus shahana rizvi
गर्भाशय ग्रीवा Cervix
प्रजनन Reproduction Shahana Rizvi
पुनर्जनन Regeneration Shahana Rizvi
बृहदान्त्र Colon
युग्मक Gamete
युग्मनज Zygote Kiran Mishra
यौवनारम्भ Puberty Kiran Mishra
वर्तिका Style
वर्तिकाग्र Stigro
वृषण Testes Kiran Mishra
शिश्न Penis
शुक्रवाहिनी Vas deferens
शुक्राशय Seminal vesicle
मुकुलन Budding Shahana Rizvi
कायिक प्रवर्धन vegetative propagation Shahana Rizvi
टेस्टोस्टेरोन Testosterone
रजोधर्म Menstruation Kiran Mishra
निषेचन fertilization Kiran Mishra
प्रोस्टेट ग्रंथि Prostate gland Kiran Mishra
गर्भनिरोधक युक्तियाँ Contraception Tips Kiran Mishra
लैंगिक जनन Sexual Reproduction Shahana Rizvi
अलैंगिक जनन Asexual Reproduction Shahana Rizvi
4 आनुवंशिकता एवं जैव विकास Heredity and Biological Evolution
आनुवंशिकता Heredity
अनुवांशिक पदार्थ Genetic Material
लिंग निर्धारण Sex determination Kiran Mishra
लिंग गुणसूत्र Sex Chromosome
वंशानुगत लक्षण Inherited traits
वंशागति Inheritance
मेंडल का योगदान Mendel's contribution Kiran Mishra
कर्णपाली Ear lobe Ekatah Sharma
उपार्जित और अनुवांशिक लक्षण Acquired and hereditary traits SHAHANA RIZVI
चार्ल्स रॉबर्ट डार्विन Charles Robert Darwin
मेयर का प्रयोग Mayor's Experiment
वर्गीकरण Classification
अभिलक्षण Characteristic
जीवाश्मी ईंधन Fossil fuel Ekatah Sharma
अप्रभावी गुण Recessive traits
जीवाश्म Fossil Ekatah Sharma
विभिन्नताएं Variations Ekatah Sharma
5 हमारा पर्यावरण Our environment
पारितंत्र Ecosystem Ekatah Sharma
उपभोक्ता Consumers Ekatah Sharma
खाद्य श्रृंखला Food Chain Ekatah Sharma
खाद्य जाल Food web Ekatah Sharma
ओजोन परत Ozone layer Ekatah Sharma
अजैव निम्नीकरणीय Abiodegradation Ekatah Sharma
जैव प्रक्रम Biological process Ekatah Sharma
जैविक आवर्धन Biological magnification Ekatah Sharma
जैव मात्रा Biomass Ekatah Sharma
पारिस्थितिक Ecological Ekatah Sharma
समष्टि Population Ekatah Sharma
6 प्राकृतिक संसाधनों का संपोषित प्रबंधन Sustainable management of natural resources
विशिष्ट स्थल Hotspots Ekatah Sharma
संपोषित प्रबंधन Sustainable management Ekatah sharma
अनवीकरणीय Non-renewable Ekatah sharma
अनुपचारित मल Untreated sewage Ekatah sharma
अपमार्जक(जीव विज्ञान ) Detergent
एंटीबायोटिक Antibiotics Ekatah Sharma
प्रयोज्य Disposable
प्रदूषित Polluted Ekatah Sharma
संदूषण Contamination Ekatah Sharma
प्राकृतिक संसाधन Natural resources Ekatah Sharma
चिपको आंदोलन chipko movement SHAHANA RIZVI