Taxonomy for Biology Articles-11th Class: Difference between revisions
From Vidyalayawiki
No edit summary |
No edit summary |
||
Line 1,715: | Line 1,715: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पैरेन्काइमा | |[[पैरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,723: | Line 1,723: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोलेन्काइमा | |[[कोलेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,731: | Line 1,731: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्क्लेरेन्काइमा | |[[स्क्लेरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,739: | Line 1,739: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्किलिरिड | |[[स्किलिरिड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,747: | Line 1,747: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जटिल ऊतक | |[[जटिल ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,755: | Line 1,755: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जाइलम | |[[जाइलम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,763: | Line 1,763: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्रेकीड | |[[ट्रेकीड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,771: | Line 1,771: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वाहिका | |[[वाहिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,779: | Line 1,779: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जाइलम तंतु | |[[जाइलम तंतु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,787: | Line 1,787: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जाइलम पैरेन्काइमा | |[[जाइलम पैरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,795: | Line 1,795: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटोजाइलम | |[[प्रोटोजाइलम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,803: | Line 1,803: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मेटाजाइलम | |[[मेटाजाइलम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,811: | Line 1,811: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मध्यादिदारुक | |[[मध्यादिदारुक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,819: | Line 1,819: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वाह्य आदिदारुक | |[[वाह्य आदिदारुक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,827: | Line 1,827: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फ्लाएम | |[[फ्लाएम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,835: | Line 1,835: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|चालनी नलिका | |[[चालनी नलिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,843: | Line 1,843: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सहचर कोशिकाएं | |[[सहचर कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,851: | Line 1,851: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फ्लोएम पैरेन्काइमा | |[[फ्लोएम पैरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,859: | Line 1,859: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फ्लोएम तंतु | |[[फ्लोएम तंतु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,867: | Line 1,867: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटोफ्लोएम | |[[प्रोटोफ्लोएम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,875: | Line 1,875: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मेटाफ्लोएम | |[[मेटाफ्लोएम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,883: | Line 1,883: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्यूटिकल | |[[क्यूटिकल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,891: | Line 1,891: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रंध्र | |[[रंध्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,899: | Line 1,899: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वार कोशिकाएं | |[[द्वार कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,907: | Line 1,907: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सहायक कोशिकाएं | |[[सहायक कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,915: | Line 1,915: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रंध्री तंत्र | |[[रंध्री तंत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,923: | Line 1,923: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मूलरोम | |[[मूलरोम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,931: | Line 1,931: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्राइकोम्स | |[[ट्राइकोम्स]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,939: | Line 1,939: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|भरण ऊतक | |[[भरण ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,947: | Line 1,947: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पर्णमध्योतक | |[[पर्णमध्योतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,955: | Line 1,955: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कैंबियम | |[[कैंबियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,963: | Line 1,963: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|खुला संवहन बंडल | |[[खुला संवहन बंडल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,971: | Line 1,971: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बंद संवहन बंडल | |[[बंद संवहन बंडल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,979: | Line 1,979: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रेडियल संवहनी बंडल | |[[रेडियल संवहनी बंडल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,987: | Line 1,987: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मूलीय त्वचा | |[[मूलीय त्वचा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 1,995: | Line 1,995: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कैस्पेरियन पट्टी | |[[कैस्पेरियन पट्टी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,003: | Line 2,003: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|परिरम्भ | |[[परिरम्भ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,011: | Line 2,011: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कंजकटिव ऊतक | |[[कंजकटिव ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,019: | Line 2,019: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पिथ | |[[पिथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,027: | Line 2,027: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|खम्भा पैरेन्काइमा | |[[खम्भा पैरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,035: | Line 2,035: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्पंजी पैरेन्काइमा | |[[स्पंजी पैरेन्काइमा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,043: | Line 2,043: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आवर्ध त्वक्कोशिका | |[[आवर्ध त्वक्कोशिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,051: | Line 2,051: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक वृद्धि | |[[द्वितीयक वृद्धि]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,059: | Line 2,059: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पार्श्वीय मेरिस्टम | |[[पार्श्वीय मेरिस्टम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,067: | Line 2,067: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संवहन कैंबियम | |[[संवहन कैंबियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,075: | Line 2,075: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कार्क कैंबियम | |[[कार्क कैंबियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,083: | Line 2,083: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अन्तः पूलीय कैम्बियम | |[[अन्तः पूलीय कैम्बियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,091: | Line 2,091: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अन्तरापूलीय कैम्बियम | |[[अन्तरापूलीय कैम्बियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,099: | Line 2,099: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक जाइलम | |[[द्वितीयक जाइलम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,107: | Line 2,107: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक फ्लोएम | |[[द्वितीयक फ्लोएम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,115: | Line 2,115: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक मज्जाकिरण | |[[द्वितीयक मज्जाकिरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,123: | Line 2,123: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बसंतदारु (अग्र दारू) | |[[बसंतदारु (अग्र दारू)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,131: | Line 2,131: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शरद दारू (पश्च दारू) | |[[शरद दारू (पश्च दारू)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,139: | Line 2,139: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वार्षिक वलय | |[[वार्षिक वलय]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,147: | Line 2,147: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रसदारु | |[[रसदारु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,155: | Line 2,155: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ह्रददारु | |[[ह्रददारु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,163: | Line 2,163: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कॉर्क कैम्बियम | |[[कॉर्क कैम्बियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,171: | Line 2,171: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक वल्कुट | |[[द्वितीयक वल्कुट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,179: | Line 2,179: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|परिचर्म | |[[परिचर्म]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,187: | Line 2,187: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|छालवल्क | |[[छालवल्क]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,195: | Line 2,195: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वातरंध्र | |[[वातरंध्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,211: | Line 2,211: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सरल उपकला | |[[सरल उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,219: | Line 2,219: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संयुक्त उपकला | |[[संयुक्त उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,227: | Line 2,227: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शल्की उपकला | |[[शल्की उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,235: | Line 2,235: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|घनाकार उपकला | |[[घनाकार उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,243: | Line 2,243: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्तम्भाकार उपकला | |[[स्तम्भाकार उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,251: | Line 2,251: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पक्ष्माभी उपकला | |[[पक्ष्माभी उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,259: | Line 2,259: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्रंथिल उपकला | |[[ग्रंथिल उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,267: | Line 2,267: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बहिःस्त्रावी | |[[बहिःस्त्रावी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,275: | Line 2,275: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंत: स्रावी | |[[अंत: स्रावी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,283: | Line 2,283: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संयुक्त उपकला | |[[संयुक्त उपकला]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,291: | Line 2,291: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दृढ संधियाँ | |[[दृढ संधियाँ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,299: | Line 2,299: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आसंजी संधियाँ | |[[आसंजी संधियाँ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,307: | Line 2,307: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंतराली संधियां | |[[अंतराली संधियां]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,315: | Line 2,315: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संयोजी ऊतक | |[[संयोजी ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,323: | Line 2,323: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लचीले संयोजी ऊतक | |[[लचीले संयोजी ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,331: | Line 2,331: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सघन संयोजी ऊतक | |[[सघन संयोजी ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,339: | Line 2,339: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वसा ऊतक | |[[वसा ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,347: | Line 2,347: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|विशिष्ट संयोजी ऊतक | |[[विशिष्ट संयोजी ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,355: | Line 2,355: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|उपास्थि | |[[उपास्थि]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,363: | Line 2,363: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अस्थि | |[[अस्थि]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,371: | Line 2,371: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रक्त | |[[रक्त]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,379: | Line 2,379: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कंकाल पेशी | |[[कंकाल पेशी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,387: | Line 2,387: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|चिकनी पेशी | |[[चिकनी पेशी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,395: | Line 2,395: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|हृद पेशी | |[[हृद पेशी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,403: | Line 2,403: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तंत्रिका ऊतक | |[[तंत्रिका ऊतक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,411: | Line 2,411: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंग और अंगतंत्र | |[[अंग और अंगतंत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,419: | Line 2,419: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केंचुआ | |[[केंचुआ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,427: | Line 2,427: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्लाइटेलम | |[[क्लाइटेलम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,435: | Line 2,435: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शूक | |[[शूक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,443: | Line 2,443: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आंत्रवलन | |[[आंत्रवलन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,451: | Line 2,451: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नेफ्रिडिया | |[[नेफ्रिडिया]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,459: | Line 2,459: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कॉकरोच | |[[कॉकरोच]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,467: | Line 2,467: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मैलपीगी नलिकाएं | |[[मैलपीगी नलिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,475: | Line 2,475: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|यूरिकाम्ल | |[[यूरिकाम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,483: | Line 2,483: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नेत्राशंक | |[[नेत्राशंक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,515: | Line 2,515: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका | |[[कोशिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,523: | Line 2,523: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंटोन वॉन ल्यूवेनहोक | |[[एंटोन वॉन ल्यूवेनहोक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,531: | Line 2,531: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका सिद्धांत | |[[कोशिका सिद्धांत]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,539: | Line 2,539: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|श्लेडेन और श्वान | |[[श्लेडेन और श्वान]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,547: | Line 2,547: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिकांग | |[[कोशिकांग]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,555: | Line 2,555: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोकैरियोटिक कोशिकाएं | |[[प्रोकैरियोटिक कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,563: | Line 2,563: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|डीएनए | |[[डीएनए]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,571: | Line 2,571: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्राम धनात्मक जीवाणु | |[[ग्राम धनात्मक जीवाणु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,579: | Line 2,579: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्राम ऋणात्मक जीवाणु | |[[ग्राम ऋणात्मक जीवाणु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,587: | Line 2,587: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अवपंक परत | |[[अवपंक परत]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,595: | Line 2,595: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सम्पुटिका | |[[सम्पुटिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,603: | Line 2,603: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका भित्ति | |[[कोशिका भित्ति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,611: | Line 2,611: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मीसोजोम | |[[मीसोजोम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,619: | Line 2,619: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पुटिका | |[[पुटिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,627: | Line 2,627: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नलिका | |[[नलिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,635: | Line 2,635: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पटलिका | |[[पटलिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,643: | Line 2,643: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तन्तु | |[[तन्तु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,651: | Line 2,651: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कशाभिका | |[[कशाभिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,659: | Line 2,659: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रोम | |[[रोम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,667: | Line 2,667: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|झालर | |[[झालर]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,675: | Line 2,675: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|राइबोसोम | |[[राइबोसोम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,683: | Line 2,683: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बहुराइबोसोम या बहु सूत्र | |[[बहुराइबोसोम या बहु सूत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,691: | Line 2,691: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंतर्विष्ट पिंड | |[[अंतर्विष्ट पिंड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,699: | Line 2,699: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्लास्टिड | |[[प्लास्टिड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,707: | Line 2,707: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केंद्रीय रसधानी | |[[केंद्रीय रसधानी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,715: | Line 2,715: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तारक काय | |[[तारक काय]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,723: | Line 2,723: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|यूकेरियोटिक कोशिकाएं | |[[यूकेरियोटिक कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,731: | Line 2,731: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|गुणसूत्र | |[[गुणसूत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,739: | Line 2,739: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका झिल्ली | |[[कोशिका झिल्ली]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,747: | Line 2,747: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तरल किर्मीर नमूना | |[[तरल किर्मीर नमूना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,755: | Line 2,755: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|निष्क्रिय परिवहन | |[[निष्क्रिय परिवहन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,763: | Line 2,763: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सक्रिय परिवहन | |[[सक्रिय परिवहन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,771: | Line 2,771: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|परासरण | |[[परासरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,779: | Line 2,779: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका भित्ति | |[[कोशिका भित्ति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,787: | Line 2,787: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्राथमिक भित्ति | |[[प्राथमिक भित्ति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,795: | Line 2,795: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंतः झिल्लिका तंत्र | |[[अंतः झिल्लिका तंत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,803: | Line 2,803: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अन्तः प्रदव्ययी जलिका | |[[अन्तः प्रदव्ययी जलिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,811: | Line 2,811: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|गॉल्जीकाय | |[[गॉल्जीकाय]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,819: | Line 2,819: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|थैली | |[[थैली (पुटिका)|थैली]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,827: | Line 2,827: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लाइसोसोम | |[[लाइसोसोम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,835: | Line 2,835: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संकुचनशील रसधानी | |[[संकुचनशील रसधानी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,843: | Line 2,843: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|खाध रसधानी | |[[खाध रसधानी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,851: | Line 2,851: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|माइटोकॉन्ड्रिया | |[[माइटोकॉन्ड्रिया]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,859: | Line 2,859: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आधात्री | |[[आधात्री]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,867: | Line 2,867: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्रिस्टी | |[[क्रिस्टी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,875: | Line 2,875: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्लास्टिड | |[[प्लास्टिड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,883: | Line 2,883: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|हरितलवक | |[[हरितलवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,891: | Line 2,891: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वर्णी लवक | |[[वर्णी लवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,899: | Line 2,899: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अवर्णी लवक | |[[अवर्णी लवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,907: | Line 2,907: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पर्णहरित | |[[पर्णहरित]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,915: | Line 2,915: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कैरोटेनॉइड | |[[कैरोटेनॉइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,923: | Line 2,923: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मंड लवक | |[[मंड लवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,931: | Line 2,931: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तेल लवक | |[[तेल लवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,939: | Line 2,939: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटीन लवक | |[[प्रोटीन लवक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,947: | Line 2,947: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|थाइलेकोइड | |[[थाइलेकोइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,955: | Line 2,955: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|साइटोपंजर | |[[साइटोपंजर]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,963: | Line 2,963: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पक्ष्माभ | |[[पक्ष्माभ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,971: | Line 2,971: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कशाभिका | |[[कशाभिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,979: | Line 2,979: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अक्षसूत्र | |[[अक्षसूत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,987: | Line 2,987: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केंद्रक | |[[केंद्रक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 2,995: | Line 2,995: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्रोमेटिन | |[[क्रोमेटिन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,003: | Line 3,003: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केंद्रिक | |[[केंद्रिक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,011: | Line 3,011: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|परिकेन्द्रकी अवकाश | |[[परिकेन्द्रकी अवकाश]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,019: | Line 3,019: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केन्द्रक द्रव्य | |[[केन्द्रक द्रव्य]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,027: | Line 3,027: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|माइक्रोबॉडीज | |[[माइक्रोबॉडीज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,043: | Line 3,043: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ज्विटर आयन | |[[ज्विटर आयन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,051: | Line 3,051: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अमीनो अम्ल | |[[अमीनो अम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,059: | Line 3,059: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शर्करा (कार्बोहाइड्रेट) | |[[शर्करा (कार्बोहाइड्रेट)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,067: | Line 3,067: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्लाइसीन | |[[ग्लाइसीन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,075: | Line 3,075: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एलानिन | |[[एलानिन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,083: | Line 3,083: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सेरिन | |[[सेरिन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,091: | Line 3,091: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पामिटिक अम्ल | |[[पामिटिक अम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,099: | Line 3,099: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्लिसरॉल | |[[ग्लिसरॉल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,107: | Line 3,107: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्राइग्लिसराइड | |[[ट्राइग्लिसराइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,115: | Line 3,115: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फास्फोलिपिड (लेसिथिन) | |[[फास्फोलिपिड (लेसिथिन)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,123: | Line 3,123: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोलेस्ट्रॉल | |[[कोलेस्ट्रॉल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,131: | Line 3,131: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एडेनिन (प्यूरिन) | |[[एडेनिन (प्यूरिन)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,139: | Line 3,139: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एडीनोसिन | |[[एडीनोसिन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,147: | Line 3,147: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एडेनिलिक अम्ल | |[[एडेनिलिक अम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,155: | Line 3,155: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|यूरेसिल (पाइरीमिडीन) | |[[यूरेसिल (पाइरीमिडीन)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,163: | Line 3,163: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|यूरिडीन | |[[यूरिडीन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,171: | Line 3,171: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|न्यूक्लियोसाइड | |[[न्यूक्लियोसाइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,179: | Line 3,179: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|न्यूक्लियोटाइड | |[[न्यूक्लियोटाइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,187: | Line 3,187: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्वितीयक उपापचयज | |[[द्वितीयक उपापचयज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,195: | Line 3,195: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्राथमिक उपापचयज | |[[प्राथमिक उपापचयज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,203: | Line 3,203: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृहत जैव अणु | |[[वृहत जैव अणु]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,211: | Line 3,211: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटीन | |[[प्रोटीन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,219: | Line 3,219: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पॉलीसैकराइड | |[[पॉलीसैकराइड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,227: | Line 3,227: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|न्यूक्लिक अम्ल | |[[न्यूक्लिक अम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,235: | Line 3,235: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटीन की संरचना | |[[प्रोटीन की संरचना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,243: | Line 3,243: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अल्फा - हेलिक्स | |[[अल्फा - हेलिक्स]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,251: | Line 3,251: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बीटा– प्लीटेड शीट | |[[बीटा– प्लीटेड शीट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,259: | Line 3,259: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पेप्टाइड बंध | |[[पेप्टाइड बंध]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,267: | Line 3,267: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्लाइकोसिडिक बंध | |[[ग्लाइकोसिडिक बंध]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,275: | Line 3,275: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|उत्प्रेरित अभिक्रियाएं | |[[उत्प्रेरित अभिक्रियाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,283: | Line 3,283: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|उपापचय पथ | |[[उपापचय पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,291: | Line 3,291: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अपचय पथ | |[[अपचय पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,299: | Line 3,299: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एडेनोसाइन ट्राइफॉस्फेट (एटीपी) | |[[एडेनोसाइन ट्राइफॉस्फेट (एटीपी)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,307: | Line 3,307: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंजाइम | |[[एंजाइम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,315: | Line 3,315: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रासायनिक अभिक्रिया | |[[रासायनिक अभिक्रिया]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,323: | Line 3,323: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सक्रियण ऊर्जा | |[[सक्रियण ऊर्जा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,331: | Line 3,331: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंजाइम क्रिया की प्रकृति | |[[एंजाइम क्रिया की प्रकृति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,339: | Line 3,339: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंजाइम क्रियाविधि को प्रभावित करने वाले कारक | |[[एंजाइम क्रियाविधि को प्रभावित करने वाले कारक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,347: | Line 3,347: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संदमन | |[[संदमन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,355: | Line 3,355: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ऑक्सीडोरडक्टेस / डिहाइड्रोजनेज | |[[ऑक्सीडोरडक्टेस / डिहाइड्रोजनेज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,363: | Line 3,363: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्रांसफरेज | |[[ट्रांसफरेज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,371: | Line 3,371: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|हाइड्रोलेजेज | |[[हाइड्रोलेजेज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,379: | Line 3,379: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लाइसेस | |[[लाइसेस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,387: | Line 3,387: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आइसोमरेज | |[[आइसोमरेज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,395: | Line 3,395: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लाइगेजेज | |[[लाइगेजेज]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,403: | Line 3,403: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सह-कारक | |[[सह-कारक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,419: | Line 3,419: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिका चक्र | |[[कोशिका चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,427: | Line 3,427: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंतरावस्था | |[[अंतरावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,435: | Line 3,435: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एम प्रावस्था (समसूत्री विभाजन) | |[[एम प्रावस्था (समसूत्री विभाजन)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,443: | Line 3,443: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कार्योकाइनेसिस | |[[कार्योकाइनेसिस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,451: | Line 3,451: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|साइटोकाइनेसिस | |[[साइटोकाइनेसिस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,459: | Line 3,459: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पश्च सूत्री अंतरकाल प्रावस्था | |[[पश्च सूत्री अंतरकाल प्रावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,467: | Line 3,467: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|संश्लेषण प्रावस्था | |[[संश्लेषण प्रावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,475: | Line 3,475: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पूर्व - सूत्री विभाजन अंतरालकाल प्रावस्था | |[[पूर्व - सूत्री विभाजन अंतरालकाल प्रावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,483: | Line 3,483: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शांत अवस्था | |[[शांत अवस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,491: | Line 3,491: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सूत्री विभाजन अवस्था (M प्रावस्था) | |[[सूत्री विभाजन अवस्था (M प्रावस्था)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,499: | Line 3,499: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पूर्वावस्था | |[[पूर्वावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,507: | Line 3,507: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मध्यावस्था | |[[मध्यावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,515: | Line 3,515: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पश्चावस्था | |[[पश्चावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,523: | Line 3,523: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंत्यावस्था | |[[अंत्यावस्था]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,531: | Line 3,531: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिकाद्रव्य विभाजन | |[[कोशिकाद्रव्य विभाजन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,539: | Line 3,539: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अर्धसूत्रीविभाजन | |[[अर्धसूत्रीविभाजन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,547: | Line 3,547: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तनुपट्ट | |[[तनुपट्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,555: | Line 3,555: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|युग्मपट्ट | |[[युग्मपट्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,563: | Line 3,563: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्थूलपट्ट | |[[स्थूलपट्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,571: | Line 3,571: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्विपट्ट | |[[द्विपट्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,579: | Line 3,579: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|काएज्मेटा | |[[काएज्मेटा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,587: | Line 3,587: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|डायकाइनेसिस | |[[डायकाइनेसिस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,619: | Line 3,619: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्थानान्तरण | |[[स्थानान्तरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,627: | Line 3,627: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|विसरण | |[[विसरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,635: | Line 3,635: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सुसाध्य विसरण | |[[सुसाध्य विसरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,643: | Line 3,643: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पोरिन् | |[[पोरिन्]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,651: | Line 3,651: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एक्वापोरिन | |[[एक्वापोरिन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,659: | Line 3,659: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सिम्पोर्ट | |[[सिम्पोर्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,667: | Line 3,667: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंटिपोर्ट | |[[एंटिपोर्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,675: | Line 3,675: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|यूनिपोर्ट | |[[यूनिपोर्ट]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,683: | Line 3,683: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सक्रिय परिवहन | |[[सक्रिय परिवहन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,691: | Line 3,691: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|निष्क्रिय परिवहन | |[[निष्क्रिय परिवहन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,699: | Line 3,699: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वाष्पोत्सर्जन | |[[वाष्पोत्सर्जन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,707: | Line 3,707: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जल विभव (Ψw) | |[[जल विभव (Ψw)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,715: | Line 3,715: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|विलेय विभव (Ψs ) | |[[विलेय विभव (Ψs )]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,723: | Line 3,723: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दाब विभव (Ψp) | |[[दाब विभव (Ψp)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,731: | Line 3,731: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दाब प्रवणता | |[[दाब प्रवणता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,739: | Line 3,739: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सांद्रता प्रवणता | |[[सांद्रता प्रवणता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,747: | Line 3,747: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जीवद्रव्यकुंचन | |[[जीवद्रव्यकुंचन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,755: | Line 3,755: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|समपरासरी | |[[समपरासरी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,763: | Line 3,763: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अल्पपरासारी | |[[अल्पपरासारी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,771: | Line 3,771: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अतिपरासारी | |[[अतिपरासारी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,779: | Line 3,779: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|स्फीत दबाव | |[[स्फीत दबाव]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,787: | Line 3,787: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अंत-शोषण | |[[अंत-शोषण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,795: | Line 3,795: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सामूहिक या थोक प्रवाह | |[[सामूहिक या थोक प्रवाह]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,803: | Line 3,803: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एपोप्लास्ट पथ | |[[एपोप्लास्ट पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,811: | Line 3,811: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सिम्प्लास्ट पथ | |[[सिम्प्लास्ट पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,819: | Line 3,819: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कैस्पेरियन पट्टी | |[[कैस्पेरियन पट्टी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,827: | Line 3,827: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|माइकोराइजा | |[[माइकोराइजा]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,835: | Line 3,835: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मूल दाब | |[[मूल दाब]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,843: | Line 3,843: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बिन्दुस्राव | |[[बिन्दुस्राव]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,851: | Line 3,851: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सामंजस्य-तनाव-वाष्पोत्सर्जन खिंचाव मॉडल | |[[सामंजस्य-तनाव-वाष्पोत्सर्जन खिंचाव मॉडल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,859: | Line 3,859: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रंध्र छिद्र | |[[रंध्र छिद्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,867: | Line 3,867: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रक्षक कोशिकाएं | |[[रक्षक कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,875: | Line 3,875: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सासंजन | |[[सासंजन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,883: | Line 3,883: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आसंजन | |[[आसंजन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,891: | Line 3,891: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पृष्ठ तनाव | |[[पृष्ठ तनाव]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,899: | Line 3,899: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तन्य -सामर्थ्य | |[[तन्य -सामर्थ्य]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,907: | Line 3,907: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्रेकिड् और वाहिका तत्व | |[[ट्रेकिड् और वाहिका तत्व]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,915: | Line 3,915: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सक्रिय अवशोषण | |[[सक्रिय अवशोषण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,923: | Line 3,923: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दबाव प्रवाह या द्रव्यमान प्रवाह परिकल्पना | |[[दबाव प्रवाह या द्रव्यमान प्रवाह परिकल्पना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,939: | Line 3,939: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जल संवर्धन | |[[जल संवर्धन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,947: | Line 3,947: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृहत पोषक तत्व | |[[वृहत पोषक तत्व]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,955: | Line 3,955: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सूक्ष्म पोषक तत्व | |[[सूक्ष्म पोषक तत्व]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,963: | Line 3,963: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्रांतिक सांद्रता | |[[क्रांतिक सांद्रता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,971: | Line 3,971: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सूक्ष्म पोषक तत्वों की विषाक्तता | |[[सूक्ष्म पोषक तत्वों की विषाक्तता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,979: | Line 3,979: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अभिवाह | |[[अभिवाह]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,987: | Line 3,987: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अन्तर्वाह | |[[अन्तर्वाह]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 3,995: | Line 3,995: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बहि: स्राव | |[[बहि: स्राव]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,003: | Line 4,003: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नाइट्रोजन चक्र | |[[नाइट्रोजन चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,011: | Line 4,011: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नाइट्रोजन स्थिरीकरण | |[[नाइट्रोजन स्थिरीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,019: | Line 4,019: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|नाइट्रीकरण | |[[नाइट्रीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,027: | Line 4,027: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|रसायनपोषी | |[[रसायनपोषी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,035: | Line 4,035: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण | |[[जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,043: | Line 4,043: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सहजीवी जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण | |[[सहजीवी जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,051: | Line 4,051: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|राइजोबियम | |[[राइजोबियम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,059: | Line 4,059: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अमोनिया की स्थिति | |[[अमोनिया की स्थिति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,067: | Line 4,067: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अपचयित एमीनीकरण | |[[अपचयित एमीनीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,075: | Line 4,075: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्रांसएमिनेशन | |[[ट्रांसएमिनेशन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,091: | Line 4,091: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रकाश अभिक्रिया (प्रकाश रासायनिक अभिक्रिया) | |[[प्रकाश अभिक्रिया (प्रकाश रासायनिक अभिक्रिया)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,099: | Line 4,099: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अप्रकाशीय अभिक्रिया (कार्बन अभिक्रिया) | |[[अप्रकाशीय अभिक्रिया (कार्बन अभिक्रिया)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,107: | Line 4,107: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्लोरोफिल ए | |[[क्लोरोफिल ए]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,115: | Line 4,115: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्लोरोफिल बी | |[[क्लोरोफिल बी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,123: | Line 4,123: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ज़ैंथोफिल | |[[ज़ैंथोफिल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,131: | Line 4,131: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कैरोटीनॉयड | |[[कैरोटीनॉयड]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,139: | Line 4,139: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लाइट हार्वेस्टिंग काम्प्लेक्स (एल एच एसी) | |[[लाइट हार्वेस्टिंग काम्प्लेक्स (एल एच एसी)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,147: | Line 4,147: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फोटोसिस्टम I (पीएस I) | |[[फोटोसिस्टम I (पीएस I)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,155: | Line 4,155: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फोटोसिस्टम II (PS II) | |[[फोटोसिस्टम II (PS II)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,163: | Line 4,163: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एंटीना | |[[एंटीना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,171: | Line 4,171: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अभिक्रिया केंद्र | |[[अभिक्रिया केंद्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,179: | Line 4,179: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पी700 | |[[पी700]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,187: | Line 4,187: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पी 680 | |[[पी 680]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,195: | Line 4,195: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|इलेक्ट्रॉन परिवहन | |[[इलेक्ट्रॉन परिवहन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,203: | Line 4,203: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|Z स्कीम | |[[Z स्कीम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,211: | Line 4,211: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जल विघटन | |[[जल विघटन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,219: | Line 4,219: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|चक्रीय और अचक्रीय फोटो-फास्फोरिलीकरण | |[[चक्रीय और अचक्रीय फोटो-फास्फोरिलीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,227: | Line 4,227: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केमियोस्मोटिक परिकल्पना | |[[केमियोस्मोटिक परिकल्पना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,235: | Line 4,235: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जैवसंश्लेषण चरण | |[[जैवसंश्लेषण चरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,243: | Line 4,243: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|केल्विन चक्र | |[[केल्विन चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,251: | Line 4,251: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|C3 पथ | |[[C3 पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,259: | Line 4,259: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|C4 पथ | |[[C4 पथ]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,267: | Line 4,267: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बंडल शीथ कोशिकाएं | |[[बंडल शीथ कोशिकाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,275: | Line 4,275: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्रांज़ 'शारीरिक रचना | |[[क्रांज़ 'शारीरिक रचना]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,283: | Line 4,283: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|हैच और स्लैक पाथवे | |[[हैच और स्लैक पाथवे]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,291: | Line 4,291: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रकाश श्वसन | |[[प्रकाश श्वसन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,299: | Line 4,299: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रकाश संश्लेषण को प्रभावित करने वाले कारक | |[[प्रकाश संश्लेषण को प्रभावित करने वाले कारक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,307: | Line 4,307: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|लॉ ऑफ लिमिटिंग फैक्टर | |[[लॉ ऑफ लिमिटिंग फैक्टर]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,323: | Line 4,323: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोशिकीय श्वसन | |[[कोशिकीय श्वसन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,331: | Line 4,331: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|श्वसनी क्रियाधार | |[[श्वसनी क्रियाधार]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,339: | Line 4,339: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्लाइकोलिसिस | |[[ग्लाइकोलिसिस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,347: | Line 4,347: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|क्रेब्स चक्र | |[[क्रेब्स चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,355: | Line 4,355: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|किण्वन | |[[किण्वन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,363: | Line 4,363: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ऑक्सी श्वसन | |[[ऑक्सी श्वसन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,371: | Line 4,371: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ट्राइकारबॉक्सिलिक अम्ल चक्र | |[[ट्राइकारबॉक्सिलिक अम्ल चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,379: | Line 4,379: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|इलेक्ट्रॉन परिवहन तंत्र (ETS) | |[[इलेक्ट्रॉन परिवहन तंत्र (ETS)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,387: | Line 4,387: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ऑक्सीडेटिव फास्फोराइलेशन | |[[ऑक्सीडेटिव फास्फोराइलेशन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,395: | Line 4,395: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एम्फ़िबोलिक मार्ग | |[[एम्फ़िबोलिक मार्ग]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,403: | Line 4,403: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|श्वसन गुणांक | |[[श्वसन गुणांक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,411: | Line 4,411: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|साइट्रिक एसिड चक्र | |[[साइट्रिक एसिड चक्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,419: | Line 4,419: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|माइटोकॉन्ड्रिया में एटीपी का संश्लेषण | |[[माइटोकॉन्ड्रिया में एटीपी का संश्लेषण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,427: | Line 4,427: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अनॉक्सी श्वसन | |[[अनॉक्सी श्वसन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,435: | Line 4,435: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ए.टी.पी | |[[ए.टी.पी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,451: | Line 4,451: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृद्धि | |[[वृद्धि]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,459: | Line 4,459: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृद्धि के चरण | |[[वृद्धि के चरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,467: | Line 4,467: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृद्धि दर | |[[वृद्धि दर]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,475: | Line 4,475: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वृद्धि के लिए दशाएं | |[[वृद्धि के लिए दशाएं]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,483: | Line 4,483: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|विभेदन | |[[विभेदन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,491: | Line 4,491: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|निर्विभेदन | |[[निर्विभेदन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,499: | Line 4,499: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पुनर्विभेदित | |[[पुनर्विभेदित]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,507: | Line 4,507: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|परिवर्धन | |[[परिवर्धन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,515: | Line 4,515: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्लास्टिसिटी | |[[प्लास्टिसिटी]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,523: | Line 4,523: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पादप वृद्धि नियामक | |[[पादप वृद्धि नियामक]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,531: | Line 4,531: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ऑक्सिन्स | |[[ऑक्सिन्स]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,539: | Line 4,539: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|शिखाग्र प्रधान्यता | |[[शिखाग्र प्रधान्यता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,547: | Line 4,547: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जिबरेलिन्स | |[[जिबरेलिन्स]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,555: | Line 4,555: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|साइटोकाइनिन्स | |[[साइटोकाइनिन्स]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,563: | Line 4,563: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एथिलीन | |[[एथिलीन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,571: | Line 4,571: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|एब्सिसिक अम्ल | |[[एब्सिसिक अम्ल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,579: | Line 4,579: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दीप्तिकालिता | |[[दीप्तिकालिता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,587: | Line 4,587: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|दीर्घ प्रदीप्तकाली पौधे | |[[दीर्घ प्रदीप्तकाली पौधे]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,595: | Line 4,595: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अल्प प्रदीप्तकाली पौधे | |[[अल्प प्रदीप्तकाली पौधे]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,603: | Line 4,603: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|तटस्थ प्रदीप्तकाली पौधे | |[[तटस्थ प्रदीप्तकाली पौधे]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,611: | Line 4,611: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वसंतीकरण | |[[वसंतीकरण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,619: | Line 4,619: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बीज प्रसुप्ति | |[[बीज प्रसुप्ति]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,651: | Line 4,651: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पाचन | |[[पाचन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,659: | Line 4,659: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पाचन तंत्र | |[[पाचन तंत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,667: | Line 4,667: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आहार नाल | |[[आहार नाल]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,675: | Line 4,675: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|गर्तदन्ती | |[[गर्तदन्ती]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,683: | Line 4,683: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|द्विबारदंती | |[[द्विबारदंती]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,691: | Line 4,691: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जठरागम भाग | |[[जठरागम भाग]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,699: | Line 4,699: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|फंडिक क्षेत्र | |[[फंडिक क्षेत्र]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,707: | Line 4,707: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|जठरनिर्गम भाग | |[[जठरनिर्गम भाग]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,715: | Line 4,715: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पाचन ग्रंथियां | |[[पाचन ग्रंथियां]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,723: | Line 4,723: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्रास | |[[ग्रास]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,731: | Line 4,731: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|काइम | |[[काइम]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,739: | Line 4,739: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|ग्लोबेट कोशिकाये | |[[ग्लोबेट कोशिकाये]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,747: | Line 4,747: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|सक्सेस एंटेरिकस | |[[सक्सेस एंटेरिकस]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,755: | Line 4,755: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पचाए गए उत्पादों का अवशोषण | |[[पचाए गए उत्पादों का अवशोषण]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,763: | Line 4,763: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|मुख | |[[मुख]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,771: | Line 4,771: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|आमाशय | |[[आमाशय]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,779: | Line 4,779: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|छोटी आंत | |[[छोटी आंत]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,787: | Line 4,787: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|बड़ी आँत | |[[बड़ी आँत]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,795: | Line 4,795: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|पीलिया | |[[पीलिया]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,803: | Line 4,803: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|वमन | |[[वमन]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,811: | Line 4,811: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रवाहिका | |[[प्रवाहिका]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,819: | Line 4,819: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|कोष्ठबद्धता | |[[कोष्ठबद्धता]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,827: | Line 4,827: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|अपच | |[[अपच]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,835: | Line 4,835: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|प्रोटीन ऊर्जा कुपोषण (पीईएम) | |[[प्रोटीन ऊर्जा कुपोषण (पीईएम)]] | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 4,851: | Line 4,851: | ||
| | | | ||
| | | | ||
|श्वासन | |[[श्वासन]] | ||
| | | | ||
| | | |
Revision as of 16:54, 6 April 2023
S.No. | इकाई | अध्याय | विषय | Unit - 1 | Chapter | Topic |
इकाई - एक | ||||||
1 | जीव जगत में विविधता | Diversity in the living world | ||||
जीव जगत | The living world | |||||
जीव | living | |||||
वृद्धि | Growth | |||||
जनन | Reproduction | |||||
उपापचयन | Metabolism | |||||
जैविक विविधता | Biodiversity | |||||
नाम पद्धति | Nomenclature | |||||
द्विपदनाम पद्धति | Binomial Nomenclature | |||||
वर्गीकरण | Classification | |||||
टैक्सा | Taxa | |||||
वर्गिकी | Taxonomy | |||||
जाति (स्पीशीज) | Species | |||||
वंश | Genus | |||||
कुल | Family | |||||
गण | order | |||||
वर्ग | Class | |||||
संघ | Phylum | |||||
जगत | Kingdom | |||||
हरबेरियम | Herbarium | |||||
वनस्पति-उद्यान | Botanical Garden | |||||
संग्रहालय | Museum | |||||
प्राणि उद्यान | Zoological park | |||||
2 | जीव जगत का वर्गीकरण | Biological Classification | ||||
द्विजगत पद्धति | Dual system | |||||
मोनेरा | Monera | |||||
आध बैक्टीरिया | Archaebacteria | |||||
यूबैक्टीरिया | Eubacteria | |||||
सायनोबैक्टीरिया | Cyanobacteria | |||||
परपोषी बैक्टीरिया | Parasitic Bacteria | |||||
प्रोटिस्टा जगत | Protista Kingdom | |||||
क्राइसोफाइट्स | Chrysophytes | |||||
डायनोफ्लैजिलेट | Dinoflagellates | |||||
यूग्लेनॉइड्स | Euglenoids | |||||
अवपंक कवक | scale fungus | |||||
प्रोटोजोआ | Protozoa | |||||
कवक | Fungi | |||||
ss | फाइकोमाइसिटीज | Phycomycetes | ||||
एस्कोमाइसिटीज | Ascomycetes | |||||
बेसिडियोमाइसिटीज | Basidiomycetes | |||||
डयूटिरोमाइसिटीज | Deuteromycetes | |||||
पादप जगत | Plantae Kingdom | |||||
जंतु जगत | Animal kingdom | |||||
विषाणु | Virus | |||||
वाइराइड | Viroid | |||||
प्रिऑन | Prione | |||||
लाइकेन | Lichen | |||||
शैवालांश | Algae | |||||
माइकोवायंट | Mycovyant | |||||
3 | वनस्पति जगत | Plant Kingdom | ||||
शैवाल | Algae | |||||
जूस्पोर | Zoospores | |||||
समयुग्मकी | homozygous | |||||
असमयुग्मकी | heterozygous | |||||
नरयुग्मक | Male gametes | |||||
लाल शैवाल | Red algae | |||||
कैरागीन | carrageen | |||||
क्लोरोफाइसी (हरा शैवाल) | Chlorophyceae (green algae) | |||||
फियोफाइसी (भूरा शैवाल) | phaeophyceae (Brown Algae) | |||||
रोडोफाइसी (लाल शैवाल) | Rhodophyceae | |||||
ब्रायोफाइट्स | Bryophytes | |||||
युग्मकोभिद | Gametophyte | |||||
पुंधानी | Antheridium | |||||
स्त्रीधानी | Archegonium | |||||
स्पोरोफाइट | Sporophyte | |||||
लिवरवर्ट | Livervart | |||||
मॉस | Moss | |||||
टेरिडोफाइट | pteridophytes | |||||
जिमनोस्पर्म | Gymnosperm | |||||
एंजियोस्पेर्म | Angiosperms | |||||
परागण | pollination | |||||
पीढ़ी एकान्तरण | Alternation of generations | |||||
बीजाणु उद्भिद (स्पोरोफिटिक) | Sporophyte | |||||
4 | प्राणी जगत | Animal Kingdom | ||||
एक्टोडर्म | Ectoderm | |||||
एंडोडर्म | Endoderm | |||||
मीजोडर्म | Mesoderm | |||||
देहगुहा (प्रगुहा) | Coelom | |||||
सैगमेंटेशन (खंडीभवन) | Segmentation | |||||
विखंडावस्था | metameric segmentation | |||||
पृष्ठरज्जु | Notochord | |||||
संघ पोरिफेरा | Phylum Porifera | |||||
ऑस्टिया | Austia | |||||
स्पंज गुहा | Spongocoel | |||||
ऑस्कुलम | Osculam | |||||
कोएनोसाइट | Choanocytes | |||||
नाल तंत्र | canals | |||||
ओस्टिया | Ostia | |||||
स्पांजिला | Spongilla | |||||
यूस्पॉन्जिया | Euspongia | |||||
फाइलम सीलेन्ट्रेटा | Phylum – Coelenterata (Cnidaria) | |||||
दंश कोशिका | Nematocysts | |||||
नाइडोब्लास्ट | Cnidoblasts | |||||
संघ टीनोफोर | Phylum – Ctenophora | |||||
संघ प्लेटीहेल्मिन्थीज (चपटे कृमि) | Phylum – Platyhelminthes | |||||
संघ एस्केल्मिन्थीज (गोलकृमि) | Phylum – Aschelminthes | |||||
संघ एनेलिडा | Phylum – Annelida | |||||
पैरापोडिया | Parapodia | |||||
वृक्कक | Nephridia | |||||
नेफ्रीडियम | Nephridium | |||||
संघ आर्थोपोडा | Phylum – Arthropoda | |||||
संधियुक्त पाद | Jointed appendages | |||||
मैलपिगी नलिका | Malpighian tubules | |||||
संघ मोलस्का | Phylum mollusca | |||||
रेडुला | Radula | |||||
संघ इकोनोडर्मेटा | Phylum Echinodermata | |||||
जल संवहन तंत्र | Water vascular system | |||||
संघ हेमीकोर्डेटा | Phylum – Hemichordata | |||||
क्लोम छिद्र | Gill slits | |||||
उपास्थिल मेरुदंड | Notochord | |||||
वर्ग-साइक्लोस्टोमेटा | Class – Cyclostomata | |||||
वर्ग-कांड्रीक्थीज | Class – Chondrichthyes | |||||
ऑपरकुलम | Operculum | |||||
वर्ग- एम्फीबिया | Class – Amphibia | |||||
कर्णपटल | Tympanum | |||||
अवस्कर | Cloaca | |||||
वर्ग- सरीसृप | Class – Reptilia | |||||
प्रशल्क | Scales | |||||
वर्ग एवीज | Class – Aves | |||||
समतापी | Homoiothermous | |||||
वर्ग स्तनधारी | Class – Mammalia | |||||
स्तनग्रंथि | Mammary glands | |||||
इकाई - दो | Unit- 2 | |||||
पादप एवं प्राणियों में संरचनात्मक संगठन | Structural Organisation in Plants and Animals | |||||
5 | पुष्पी पादपों की आकारिकी | Morphology of Flowering Plants | ||||
आकारिकी | Morphology | |||||
प्राथमिक मूल | Primary root | |||||
द्वितीयक मूल | Secondary Root | |||||
तृतीयक मूल | Tertiary root | |||||
मूसला मूलतंत्र | Tap root system | |||||
झकड़ा मूलतंत्र | Fibrous root | |||||
अपस्थानिक मूल | Adventitious roots | |||||
मूल गोप | Root cap | |||||
मेरिस्टमी क्रियाओं का क्षेत्र | Region of meristematic activity | |||||
दीर्घीकरण क्षेत्र | Region of elongation | |||||
परिपक्व क्षेत्र | Region of maturation | |||||
मूलरोम | Root hairs | |||||
प्रोप रुट | Prop roots | |||||
अवस्तम्भ रूट | Stilt roots | |||||
श्वसन मूल | pneumatophores | |||||
प्रतान | Tendrils | |||||
पर्णाधार | leaf base | |||||
पर्णवृंततल्प | Petiole | |||||
पर्णवृंत | Petiole | |||||
स्तरिका | lamina | |||||
मध्यशिरा | Midrib | |||||
शिराविन्यास | venation | |||||
सरल पत्ती | simple leaf | |||||
संयुक्त पत्ती | compound leaf | |||||
पर्णविन्यास | foliage | |||||
पत्ती के रूपांतरण | metamorphosis of leaf | |||||
पुष्पक्रम | inflorescence | |||||
असीमाक्षी | Racemose | |||||
ससीमाक्षी | cymose | |||||
पुष्प | flowers | |||||
पुष्पासन | Thalamus or receptacle. | |||||
सहपत्री | Bracteate | |||||
सहपत्रहीन | Ebracteate | |||||
अधोजायांगता | Hypogynous | |||||
परिजायांगता | Perigynous | |||||
अधिजायांगता | Epigynous | |||||
अधोवर्ती | downward | |||||
ऊर्ध्ववर्ती | vertical | |||||
केल्किस | Calyx | |||||
केल्किस संयुक्त बाह्य दली | Gamosepalous | |||||
पृथक बाह्यदली | Polysepalous | |||||
कोरोला | Corolla | |||||
कोरस्पर्शी | Valvate | |||||
व्यावर्तित | Twisted | |||||
कोरछादी | Imbricate | |||||
वैक्ज़ीलरी | vaccillary | |||||
पुमंग | stamen | |||||
स्टेमिनाएड | Staminode | |||||
दललग्न (एपिपेटलस) | Epipetalus | |||||
परिदल लग्न (एपिफिलस) | Epiphyllus | |||||
जायांग | Gynoecium | |||||
वर्तिका | style | |||||
वर्तिकाग्र | stigma | |||||
बीजाण्डासन | Placenta | |||||
वियुक्तांडपी | Apocarpous | |||||
युक्तांडपी | Syncarpous | |||||
बीजाण्डन्यास | Placentation | |||||
अनिषेक फलन | Parthenocarpic | |||||
फलभित्ति | Pericarp | |||||
वाह्यफल | Epicarp | |||||
मध्यफल | Mesocarp | |||||
अन्तःफलभित्ति | Endocarp | |||||
बीजावरण | Testa | |||||
टेगमेन | tegmen. | |||||
बीजाण्डद्वार | Micropyle | |||||
मूलांकुर | Radicle. | |||||
भ्रूणपोष | Endosperm | |||||
एल्यूरोन परत | Aleurone layer | |||||
स्कुटेलम | scutellum | |||||
प्रांकुर | Plumule | |||||
मूलांकुर | Radicle | |||||
प्रांकुरचोल | Coleoptile | |||||
मूलांकुर चोल | Coleorhiza | |||||
फाबेसी | Fabaceae | |||||
सोलैनेसी | Solanaceae | |||||
लिलिएसी | Liliaceae | |||||
6 | पुष्पी पादपों का शरीर | Anatomy of Flowering Plants | ||||
ऊतक | Tissues | |||||
मेरिस्टेमेटिक ऊतक | Meristematic Tissues | |||||
मेरिस्टेम | Meristems | |||||
शीर्षस्थ मेरिस्टेम | Apical meristems | |||||
कक्षीय कली | Axillary bud | |||||
अंतर्वेशी मेरिस्टेम | Intercalary Meristem | |||||
प्राथमिक मेरिस्टेम्स | Primary meristem | |||||
द्वितीयक या पार्श्व मेरिस्टेम्स | Secondary or lateral meristem | |||||
स्थायी या परिपक्व कोशिकाएं | Permanent or mature cells | |||||
सरल ऊतक | Simple tissues | |||||
पैरेन्काइमा | Parenchyma | |||||
कोलेन्काइमा | Collenchyma | |||||
स्क्लेरेन्काइमा | Sclerenchyma | |||||
स्किलिरिड | sclereids | |||||
जटिल ऊतक | Complex Tissues | |||||
जाइलम | Xylem | |||||
ट्रेकीड | Tracheids | |||||
वाहिका | Vessel | |||||
जाइलम तंतु | Xylem fibres | |||||
जाइलम पैरेन्काइमा | Xylem parenchyma | |||||
प्रोटोजाइलम | protoxylem | |||||
मेटाजाइलम | Metaxylem | |||||
मध्यादिदारुक | Endarch | |||||
वाह्य आदिदारुक | exarch | |||||
फ्लाएम | Phloem | |||||
चालनी नलिका | Sieve tube elements | |||||
सहचर कोशिकाएं | Companion cells | |||||
फ्लोएम पैरेन्काइमा | Phloem parenchyma | |||||
फ्लोएम तंतु | Phloem fibres | |||||
प्रोटोफ्लोएम | Protophloem | |||||
मेटाफ्लोएम | Metaphloem. | |||||
क्यूटिकल | Cuticle | |||||
रंध्र | Stomata | |||||
द्वार कोशिकाएं | Guard cells | |||||
सहायक कोशिकाएं | Subsidiary cells | |||||
रंध्री तंत्र | Stomatal apparatus | |||||
मूलरोम | Root hairs | |||||
ट्राइकोम्स | Trichomes | |||||
भरण ऊतक | Ground tissue | |||||
पर्णमध्योतक | Mesophyll | |||||
कैंबियम | Cambium | |||||
खुला संवहन बंडल | Open vascular bundles. | |||||
बंद संवहन बंडल | Closed vascular bundles | |||||
रेडियल संवहनी बंडल | Radial vascular bundles | |||||
मूलीय त्वचा | Epiblema | |||||
कैस्पेरियन पट्टी | Cortex | |||||
परिरम्भ | Casparian strips. | |||||
कंजकटिव ऊतक | Pericycle | |||||
पिथ | Conjuctive tissue | |||||
खम्भा पैरेन्काइमा | pith | |||||
स्पंजी पैरेन्काइमा | palisade parenchyma | |||||
आवर्ध त्वक्कोशिका | ||||||
द्वितीयक वृद्धि | Secondary growth | |||||
पार्श्वीय मेरिस्टम | lateral meristem | |||||
संवहन कैंबियम | vascular cambium | |||||
कार्क कैंबियम | Cork Cambium | |||||
अन्तः पूलीय कैम्बियम | Intyracalary Cambium | |||||
अन्तरापूलीय कैम्बियम | Intercalary cambium | |||||
द्वितीयक जाइलम | Secondary Xylem | |||||
द्वितीयक फ्लोएम | Secondary Phloem | |||||
द्वितीयक मज्जाकिरण | Secondary medullary | |||||
बसंतदारु (अग्र दारू) | Spring wood | |||||
शरद दारू (पश्च दारू) | Early wood | |||||
वार्षिक वलय | Annual ring | |||||
रसदारु | sapwood | |||||
ह्रददारु | Heartwood | |||||
कॉर्क कैम्बियम | cork cambium | |||||
द्वितीयक वल्कुट | Secondary cortex or Phelloderm | |||||
परिचर्म | Periderm | |||||
छालवल्क | Bark | |||||
वातरंध्र | Lenticels | |||||
7 | प्राणियों में संरचनात्मक संगठन | Structural Organsation in Animals | ||||
सरल उपकला | simple epithelium | |||||
संयुक्त उपकला | compound epithelium | |||||
शल्की उपकला | Squamous epithelium | |||||
घनाकार उपकला | Cuboidal epithelium | |||||
स्तम्भाकार उपकला | Columnar epithelium | |||||
पक्ष्माभी उपकला | Ciliated epithelium | |||||
ग्रंथिल उपकला | Glandular epithelium | |||||
बहिःस्त्रावी | Exocrine | |||||
अंत: स्रावी | Endocrine | |||||
संयुक्त उपकला | Compound epithelium | |||||
दृढ संधियाँ | Tight junctions | |||||
आसंजी संधियाँ | Adhering junctions | |||||
अंतराली संधियां | Gap junctions | |||||
संयोजी ऊतक | Connective tissues | |||||
लचीले संयोजी ऊतक | Areolar tissue | |||||
सघन संयोजी ऊतक | Dense connective tissues | |||||
वसा ऊतक | Adipose tissue | |||||
विशिष्ट संयोजी ऊतक | specialised connective tissues | |||||
उपास्थि | cartilage | |||||
अस्थि | Bones | |||||
रक्त | Blood | |||||
कंकाल पेशी | Skeletal muscle | |||||
चिकनी पेशी | smooth muscle | |||||
हृद पेशी | Cardiac muscle tissue | |||||
तंत्रिका ऊतक | Neural Tissue | |||||
अंग और अंगतंत्र | Organ and organ System | |||||
केंचुआ | Earthworm | |||||
क्लाइटेलम | Clitellum | |||||
शूक | Setae | |||||
आंत्रवलन | Typhlosole | |||||
नेफ्रिडिया | Nephridia | |||||
कॉकरोच | Cockroache | |||||
मैलपीगी नलिकाएं | Malpighian tubules | |||||
यूरिकाम्ल | Uricotelic | |||||
नेत्राशंक | ommatidia | |||||
इकाई - तीन | Unit - 3 | |||||
संरचना और कार्य | Structure and functions | |||||
8 | कोशिका : जीवन की इकाई | cell: The unit of life | ||||
कोशिका | Cell | |||||
एंटोन वॉन ल्यूवेनहोक | Anton Von Leeuwenhoek | |||||
कोशिका सिद्धांत | Cell theory | |||||
श्लेडेन और श्वान | Schleiden and Schwann | |||||
कोशिकांग | Organelles | |||||
प्रोकैरियोटिक कोशिकाएं | Prokaryotic cells | |||||
डीएनए | DNA | |||||
ग्राम धनात्मक जीवाणु | Gram positive bacteria | |||||
ग्राम ऋणात्मक जीवाणु | Gram negative bacteria | |||||
अवपंक परत | Slime layer | |||||
सम्पुटिका | Capsule | |||||
कोशिका भित्ति | Cell wall | |||||
मीसोजोम | Mesosome | |||||
पुटिका | Form of vesicles | |||||
नलिका | Tubules | |||||
पटलिका | Lamellae | |||||
तन्तु | Filament | |||||
कशाभिका | Flagellum | |||||
रोम | Pili | |||||
झालर | Fimbriae | |||||
राइबोसोम | Ribosomes | |||||
बहुराइबोसोम या बहु सूत्र | Polyribosomes or polysome | |||||
अंतर्विष्ट पिंड | Inclusion bodies | |||||
प्लास्टिड | Plastids | |||||
केंद्रीय रसधानी | Central vacuole | |||||
तारक काय | Centrioles | |||||
यूकेरियोटिक कोशिकाएं | Eukaryotic cells | |||||
गुणसूत्र | Chromosomes | |||||
कोशिका झिल्ली | Cell Membrane | |||||
तरल किर्मीर नमूना | Fluid mosaic model | |||||
निष्क्रिय परिवहन | Passive transport | |||||
सक्रिय परिवहन | Active transport | |||||
परासरण | Osmosis. | |||||
कोशिका भित्ति | Cell wall | |||||
प्राथमिक भित्ति | Primary wall | |||||
अंतः झिल्लिका तंत्र | Endomembrane system | |||||
अन्तः प्रदव्ययी जलिका | Endoplasmic Reticulum | |||||
गॉल्जीकाय | Golgi apparatus | |||||
थैली | Cisternae | |||||
लाइसोसोम | Lysosomes | |||||
संकुचनशील रसधानी | Contractile vacuole | |||||
खाध रसधानी | Food vacuoles | |||||
माइटोकॉन्ड्रिया | Mitochondria | |||||
आधात्री | Matrix | |||||
क्रिस्टी | Cristae | |||||
प्लास्टिड | Plastids | |||||
हरितलवक | Chloroplasts | |||||
वर्णी लवक | Chromoplasts | |||||
अवर्णी लवक | leucoplasts | |||||
पर्णहरित | Chlorophyll | |||||
कैरोटेनॉइड | Carotenoid | |||||
मंड लवक | Amyloplasts | |||||
तेल लवक | Elaioplasts | |||||
प्रोटीन लवक | Aleuroplasts | |||||
थाइलेकोइड | Thylakoids | |||||
साइटोपंजर | Cytoskeleton | |||||
पक्ष्माभ | Cilia | |||||
कशाभिका | Flagella | |||||
अक्षसूत्र | Axoneme | |||||
केंद्रक | Nucleus | |||||
क्रोमेटिन | Chromatin | |||||
केंद्रिक | Nucleoli | |||||
परिकेन्द्रकी अवकाश | Perinuclear space | |||||
केन्द्रक द्रव्य | Nucleoplasm | |||||
माइक्रोबॉडीज | Microbodies | |||||
9 | जैव अणु | Biomolecules | ||||
ज्विटर आयन | zwitterion | |||||
अमीनो अम्ल | Amino acids | |||||
शर्करा (कार्बोहाइड्रेट) | Sugars (Carbohydrates) | |||||
ग्लाइसीन | Glycine | |||||
एलानिन | Alanine | |||||
सेरिन | Serine | |||||
पामिटिक अम्ल | Palmitic acid | |||||
ग्लिसरॉल | Glycerol | |||||
ट्राइग्लिसराइड | Triglyceride | |||||
फास्फोलिपिड (लेसिथिन) | Phospholipid (Lecithin) | |||||
कोलेस्ट्रॉल | Cholesterol | |||||
एडेनिन (प्यूरिन) | Adenine (Purine) | |||||
एडीनोसिन | Adenosine | |||||
एडेनिलिक अम्ल | Adenylic acid | |||||
यूरेसिल (पाइरीमिडीन) | Uracil (Pyrimidine) | |||||
यूरिडीन | Uridine | |||||
न्यूक्लियोसाइड | Nucleosides | |||||
न्यूक्लियोटाइड | Nucleotide | |||||
द्वितीयक उपापचयज | Secondary metabolites | |||||
प्राथमिक उपापचयज | Primary metabolites | |||||
वृहत जैव अणु | Biomacromolecules | |||||
प्रोटीन | Proteins | |||||
पॉलीसैकराइड | Polysaccharides | |||||
न्यूक्लिक अम्ल | Nucleic acid | |||||
प्रोटीन की संरचना | Structure of protein | |||||
अल्फा - हेलिक्स | Alpha – Helix | |||||
बीटा– प्लीटेड शीट | Beta– plated sheet | |||||
पेप्टाइड बंध | Peptide bond | |||||
ग्लाइकोसिडिक बंध | Glycosidic bond | |||||
उत्प्रेरित अभिक्रियाएं | Catalysed Reaction | |||||
उपापचय पथ | Anabolic pathways | |||||
अपचय पथ | Catabolic pathways. | |||||
एडेनोसाइन ट्राइफॉस्फेट (एटीपी) | Adenosine triphosphate (ATP) | |||||
एंजाइम | Enzymes | |||||
रासायनिक अभिक्रिया | Chemical Reaction | |||||
सक्रियण ऊर्जा | Activation energy | |||||
एंजाइम क्रिया की प्रकृति | Nature of Enzyme Action | |||||
एंजाइम क्रियाविधि को प्रभावित करने वाले कारक | Factors Affecting Enzyme Activity | |||||
संदमन | Inhibition | |||||
ऑक्सीडोरडक्टेस / डिहाइड्रोजनेज | Oxidoreductases/dehydrogenases | |||||
ट्रांसफरेज | Transferases | |||||
हाइड्रोलेजेज | Hydrolases | |||||
लाइसेस | Lyases | |||||
आइसोमरेज | Isomerases | |||||
लाइगेजेज | Ligases: | |||||
सह-कारक | Co-factors | |||||
10 | कोशिका चक्र और कोशिका विभाजन | Cell Cycle and Cell Division | ||||
कोशिका चक्र | Cell cycle | |||||
अंतरावस्था | Interphase | |||||
एम प्रावस्था (समसूत्री विभाजन) | M Phase (Mitosis phase) | |||||
कार्योकाइनेसिस | Karyokinesis | |||||
साइटोकाइनेसिस | Cytokinesis | |||||
पश्च सूत्री अंतरकाल प्रावस्था | G1 phase (Gap 1) | |||||
संश्लेषण प्रावस्था | S phase (Synthesis) | |||||
पूर्व - सूत्री विभाजन अंतरालकाल प्रावस्था | G2 phase (Gap 2) | |||||
शांत अवस्था | Quiescent stage (G0 ) | |||||
सूत्री विभाजन अवस्था (M प्रावस्था) | M Phase (Mitosis phase) | |||||
पूर्वावस्था | Prophase | |||||
मध्यावस्था | Metaphase | |||||
पश्चावस्था | Anaphase | |||||
अंत्यावस्था | Telophase | |||||
कोशिकाद्रव्य विभाजन | Cytokinesis | |||||
अर्धसूत्रीविभाजन | Meiosis | |||||
तनुपट्ट | leptotene | |||||
युग्मपट्ट | Zygotene | |||||
स्थूलपट्ट | Pachytene | |||||
द्विपट्ट | Diplotene | |||||
काएज्मेटा | Chiasmata | |||||
डायकाइनेसिस | Diakinesis | |||||
इकाई - चार | Unit - 4 | |||||
पादप कार्यकीय (शरीर क्रियात्मकता) | Plant Physiology | |||||
11 | पौधों में परिवहन | Transport in Plants | ||||
स्थानान्तरण | Translocation | |||||
विसरण | Diffusion | |||||
सुसाध्य विसरण | Facilitated diffusion | |||||
पोरिन् | Porins | |||||
एक्वापोरिन | Aquaporins | |||||
सिम्पोर्ट | Symport | |||||
एंटिपोर्ट | Antiport | |||||
यूनिपोर्ट | Uniport. | |||||
सक्रिय परिवहन | Active transport | |||||
निष्क्रिय परिवहन | Passive transport | |||||
वाष्पोत्सर्जन | Transpiration | |||||
जल विभव (Ψw) | Water potential (Ψw ) | |||||
विलेय विभव (Ψs ) | Solute potential (Ψs ) | |||||
दाब विभव (Ψp) | Pressure potential (Ψp ) | |||||
दाब प्रवणता | Pressure gradient | |||||
सांद्रता प्रवणता | Concentration gradient | |||||
जीवद्रव्यकुंचन | Plasmolysis | |||||
समपरासरी | Isotonic | |||||
अल्पपरासारी | Hypotonic | |||||
अतिपरासारी | Hypertonic | |||||
स्फीत दबाव | Turgor pressure | |||||
अंत-शोषण | Imbibition | |||||
सामूहिक या थोक प्रवाह | Mass or bulk flow | |||||
एपोप्लास्ट पथ | Apoplast pathway | |||||
सिम्प्लास्ट पथ | Symplast pathway | |||||
कैस्पेरियन पट्टी | Casparian strips | |||||
माइकोराइजा | Mycorrhiza | |||||
मूल दाब | Root Pressure | |||||
बिन्दुस्राव | Guttation | |||||
सामंजस्य-तनाव-वाष्पोत्सर्जन खिंचाव मॉडल | Cohesion-tension-transpiration pull mode | |||||
रंध्र छिद्र | Stomatal aperture, | |||||
रक्षक कोशिकाएं | Guard cells | |||||
सासंजन | Cohesion | |||||
आसंजन | Adhesion | |||||
पृष्ठ तनाव | Surface Tension | |||||
तन्य -सामर्थ्य | Tensile strength | |||||
ट्रेकिड् और वाहिका तत्व | Tracheids and vessel elements | |||||
सक्रिय अवशोषण | Active absorption | |||||
दबाव प्रवाह या द्रव्यमान प्रवाह परिकल्पना | The Pressure Flow or Mass Flow Hypothesis | |||||
12 | खनिज पोषण | Mineral nutrition | ||||
जल संवर्धन | Hydroponics. | |||||
वृहत पोषक तत्व | Macronutrients | |||||
सूक्ष्म पोषक तत्व | Micronutrients | |||||
क्रांतिक सांद्रता | Critical concentration | |||||
सूक्ष्म पोषक तत्वों की विषाक्तता | Toxicity of Micronutrients | |||||
अभिवाह | Flux | |||||
अन्तर्वाह | Influx | |||||
बहि: स्राव | Efflux | |||||
नाइट्रोजन चक्र | Nitrogen Cycle | |||||
नाइट्रोजन स्थिरीकरण | Nitrogenfixation | |||||
नाइट्रीकरण | Nitrification | |||||
रसायनपोषी | Chemoautotrophs | |||||
जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण | Biological nitrogen fixation | |||||
सहजीवी जैविक नाइट्रोजन स्थिरीकरण | Symbiotic biological nitrogen fixation | |||||
राइजोबियम | Rhizobium | |||||
अमोनिया की स्थिति | Fate of ammonia | |||||
अपचयित एमीनीकरण | Reductive amination | |||||
ट्रांसएमिनेशन | Transamination | |||||
13 | उच्च पादपों में प्रकाश संश्लेषण | Photosynthesis In Higher Plants | ||||
प्रकाश अभिक्रिया (प्रकाश रासायनिक अभिक्रिया) | light reactions (photochemical reactions) | |||||
अप्रकाशीय अभिक्रिया (कार्बन अभिक्रिया) | Dark reactions (carbon reactions) | |||||
क्लोरोफिल ए | Chlorophyll a | |||||
क्लोरोफिल बी | Chlorophyll b | |||||
ज़ैंथोफिल | xanthophylls | |||||
कैरोटीनॉयड | carotenoids | |||||
लाइट हार्वेस्टिंग काम्प्लेक्स (एल एच एसी) | light harvesting complexes (LHC) | |||||
फोटोसिस्टम I (पीएस I) | Photosystem I (PS I) | |||||
फोटोसिस्टम II (PS II) | Photosystem II (PS II) | |||||
एंटीना | antennae | |||||
अभिक्रिया केंद्र | Reaction centre | |||||
पी700 | P700 | |||||
पी 680 | P680 | |||||
इलेक्ट्रॉन परिवहन | Electrons transport | |||||
Z स्कीम | Z scheme | |||||
जल विघटन | Splitting of Water | |||||
चक्रीय और अचक्रीय फोटो-फास्फोरिलीकरण | Cyclic and Non-cyclic Photo-phosphorylation | |||||
केमियोस्मोटिक परिकल्पना | Chemiosmotic Hypothesis | |||||
जैवसंश्लेषण चरण | Biosynthetic phase | |||||
केल्विन चक्र | Calvin cycle | |||||
C3 पथ | C3 pathway | |||||
C4 पथ | C4 pathway | |||||
बंडल शीथ कोशिकाएं | Bundle sheath cells | |||||
क्रांज़ 'शारीरिक रचना | Kranz’ anatomy | |||||
हैच और स्लैक पाथवे | Hatch and Slack Pathway | |||||
प्रकाश श्वसन | Photorespiration | |||||
प्रकाश संश्लेषण को प्रभावित करने वाले कारक | Factors Affecting Photosynthesis | |||||
लॉ ऑफ लिमिटिंग फैक्टर | Law of Limiting Factors | |||||
14 | पौधों में श्वसन | Respiration in plants | ||||
कोशिकीय श्वसन | Cellular respiration | |||||
श्वसनी क्रियाधार | Respiratory substrates | |||||
ग्लाइकोलिसिस | glycolysis | |||||
क्रेब्स चक्र | Krebs’ cycle | |||||
किण्वन | Fermentation | |||||
ऑक्सी श्वसन | Aerobic respiration | |||||
ट्राइकारबॉक्सिलिक अम्ल चक्र | Tricarboxylic Acid Cycle | |||||
इलेक्ट्रॉन परिवहन तंत्र (ETS) | Electron Transport System (ETS) | |||||
ऑक्सीडेटिव फास्फोराइलेशन | Oxidative Phosphorylation | |||||
एम्फ़िबोलिक मार्ग | Amphibolic Pathway | |||||
श्वसन गुणांक | Respiratory quotient | |||||
साइट्रिक एसिड चक्र | Citric acid Cycle | |||||
माइटोकॉन्ड्रिया में एटीपी का संश्लेषण | ATP synthesis in mitochondria | |||||
अनॉक्सी श्वसन | Anaerobic respiration | |||||
ए.टी.पी | ATP | |||||
15 | पादप वृद्धि एवं परिवर्धन | Plant growth and development | ||||
वृद्धि | Growth | |||||
वृद्धि के चरण | Phases of Growth | |||||
वृद्धि दर | Growth Rates | |||||
वृद्धि के लिए दशाएं | Conditions for Growth | |||||
विभेदन | Differentiation | |||||
निर्विभेदन | Dedifferentiation | |||||
पुनर्विभेदित | Redifferentiated | |||||
परिवर्धन | Development | |||||
प्लास्टिसिटी | Plasticity | |||||
पादप वृद्धि नियामक | Plant growth regulators (PGRs) | |||||
ऑक्सिन्स | Auxins | |||||
शिखाग्र प्रधान्यता | Apical dominance | |||||
जिबरेलिन्स | Gibberellins | |||||
साइटोकाइनिन्स | Cytokinins | |||||
एथिलीन | Ethylene | |||||
एब्सिसिक अम्ल | Abscisic acid | |||||
दीप्तिकालिता | Photoperiodism | |||||
दीर्घ प्रदीप्तकाली पौधे | long day plants | |||||
अल्प प्रदीप्तकाली पौधे | short day plants | |||||
तटस्थ प्रदीप्तकाली पौधे | Day-neutral plants | |||||
वसंतीकरण | Vernalisation | |||||
बीज प्रसुप्ति | Seed dormancy | |||||
इकाई - चार | Unit - 4 | |||||
16 | मानव शरीर विज्ञान | Human Physiology | ||||
पाचन एवं अवशोषण | Digestion and Absorption | |||||
पाचन | Digestion | |||||
पाचन तंत्र | Digestive system | |||||
आहार नाल | Alimentary Canal | |||||
गर्तदन्ती | Thecodont | |||||
द्विबारदंती | Diphyodont | |||||
जठरागम भाग | Cardiac | |||||
फंडिक क्षेत्र | Fundic region | |||||
जठरनिर्गम भाग | Pyloric portion | |||||
पाचन ग्रंथियां | Digestive glands | |||||
ग्रास | Bolus | |||||
काइम | Chyme | |||||
ग्लोबेट कोशिकाये | Goblet cells | |||||
सक्सेस एंटेरिकस | Succus entericus | |||||
पचाए गए उत्पादों का अवशोषण | Absorption of digested products | |||||
मुख | Mouth | |||||
आमाशय | Stomach | |||||
छोटी आंत | Small Intestine | |||||
बड़ी आँत | Large Intestine | |||||
पीलिया | Jaundice | |||||
वमन | Vomiting | |||||
प्रवाहिका | Diarrhoea | |||||
कोष्ठबद्धता | Constipation | |||||
अपच | Indigestion | |||||
प्रोटीन ऊर्जा कुपोषण (पीईएम) | Protein-energy malnutrition (PEM) | |||||
17 | श्वास और गैसों का विनिमय | Breathing and exchange of gases | ||||
श्वासन | Respiration | |||||
श्वसन | Breathing | |||||
क्लोम | Gills | |||||
फेफड़े | lungs | |||||
ग्रसनी | Pharynx | |||||
श्वासनली | Trachea | |||||
ध्वनि पेटिका | Sound box | |||||
श्वासनलियाँ | Bronchi | |||||
वायु कूपिका | Alveoli | |||||
अन्तः श्वसन | Inspiration | |||||
निःश्वसन | Expiration | |||||
ज्वारीय आयतन | Tidal Volume (TV) | |||||
अंत श्वसन सुरक्षित आयतन (आईआरबी) | Inspiratory Reserve Volume (IRV) | |||||
निःश्वास सुरक्षित आयतन | Expiratory Reserve Volume (ERV) | |||||
अवशिष्ट आयतन (RV) | Residual Volume (RV) | |||||
अन्तः श्वसन क्षमता (आईसी) | Inspiratory Capacity (IC) | |||||
नि:श्वसन क्षमता (ईसी) | Expiratory Capacity (EC) | |||||
क्रियात्मक अवशिष्ट क्षमता (FRC) | Functional Residual Capacity (FRC) | |||||
जैव क्षमता (वीसी) | Vital Capacity (VC) | |||||
फेफड़े की कुल क्षमता (टीएलसी) | Total Lung Capacity (TLC) | |||||
गैसों का आदान-प्रदान | Exchange of gases | |||||
गैसों का परिवहन | Transportation of gases | |||||
ऑक्सीहीमोग्लोबिन | Oxyhaemoglobin | |||||
कार्बामिनो-हीमोग्लोबिन | Carbamino-haemoglobin | |||||
दमा | Asthma | |||||
वातस्फीति | Emphysema | |||||
व्यावसायिक श्वसन विकार | Occupational Respiratory Disorders | |||||
18 | शरीर द्रव तथा परिसंचरण | Body fluids and circulation | ||||
रक्त | Blood | |||||
लसीका | lymph | |||||
प्लाज्मा | Plasma | |||||
इरिथ्रोसाइट्स (रक्ताणु) | Erythrocytes | |||||
ल्यूकोसाइट (श्वेत रुधिर कणिकाएं) | Leucocytes | |||||
थ्रॉम्बोसाइट्स | Thrombocytes | |||||
रक्त समूह | Blood Groups | |||||
ABO समुह | ABO grouping | |||||
Rh समूह | Rh grouping | |||||
Rh सहित | Rh positive | |||||
Rh हीन | Rh negative | |||||
रक्त स्कंदन | Coagulation of Blood | |||||
परिसंचरण पथ | CIRCULATORY PATHWAYS | |||||
अलिंद | Atrium | |||||
निलय | Ventricles | |||||
हृदय | Heart | |||||
हृदयावरण | pericardium | |||||
शिरा अलिंद पर्व | sino-atrial node | |||||
अलिंद निलय पर्व | atrio-ventricular node | |||||
हृदय चक्र | Cardiac Cycle | |||||
विद्युत हृद लेख | Electrocardiograph (ECG) | |||||
आलिंद का उद्दीपन | excitation (or depolarisation) of the atria | |||||
निलय का अध्रुवण | depolarisation of the ventricles, | |||||
टी तरंग | T-wave | |||||
रक्त वाहिकाएं | Blood Vessels | |||||
अंतःस्तर कंचुक | tunica intima | |||||
वाह्य कंचुक | tunica externa. | |||||
उच्च रक्त दाब | High Blood Pressure (Hypertension) | |||||
कोरोनरी धमनी रोग (सीएडी) | Coronary Artery Disease (CAD) | |||||
एनजाइना (ह्रद शूल) | Angina | |||||
हृद्पात | Heart Failure | |||||
अनुशिथिलन | Diastole | |||||
प्रकुंचन | Systole | |||||
P- तरंग | P-wave | |||||
सिनो-आलिंद नोड | Sino-atrial node | |||||
मायोजेनिक | myogenic | |||||
हृदयी निर्गम | cardiac output | |||||
प्लेटलेट्स | Platelets | |||||
पेसमेकर | Pacemaker | |||||
ह्रद निकास | Cardiac output | |||||
स्ट्रोक या विस्पंदन आयतन | Stroke or stroke volume | |||||
19 | उत्सर्जी उत्पाद और उनका निष्कासन | Excretory products and their Elimination | ||||
अमोनिया उत्सर्जी | Ammonotelic | |||||
यूरिया उत्सर्जी | Ureotelic | |||||
यूरिकोटेलिक | Uricotelic | |||||
मैलपीगी नलिकाएं | Malpighian tubules | |||||
बर्टिनी स्तंभ | Columns of Bertini | |||||
नेफ्रॉन | Nephrons | |||||
बोमेन सम्पुट | Bowman’s capsule | |||||
समीपस्थ संवलित नलिका | proximal convoluted tubule | |||||
हेन्ले लूप | Henle’s loop | |||||
दूरस्थ संवलित नलिका | distal convoluted tubule (DCT) | |||||
केशिकागुच्छीय निस्पंदन | Glomerular filtration | |||||
परा निस्पंदन | Ultra filtration | |||||
केशिकागुच्छीय निस्पंदन दर | Glomerular filtration rate | |||||
पुनः अवशोषण | Reabsorption | |||||
संग्रह नलिका | Collecting Duct | |||||
प्रतिधारा क्रियाविधि | Counter current mechanism | |||||
वासा रेक्टा | Vasa recta | |||||
रेनिन | Renin | |||||
रेनिन-एंजियोटेनसिन | Renin-Angiotensin | |||||
आलिंद नैट्रियूरेटिक कारक | Atrial Natriuretic Factor | |||||
यूरीमिया | Uremia | |||||
हीमोडायलिसिस | Hemodialysis | |||||
कृत्रिम वृक्क | Artificial kidney | |||||
वृक्क की क्रियाहीनता | Renal failures | |||||
रेनल कैलकुली | Renal calculi | |||||
ग्लोमेरुलोनेफ्राइटिस | Glomerulonephritis | |||||
20 | गमन एवं संचलन | Locomotion & Movement | ||||
गमन | locomotion | |||||
कशाभिका गति | Flagellar movement | |||||
कंकाल पेशियाँ | Skeletal muscles | |||||
ऐच्छिक पेशियाँ | striated muscles | |||||
अंतरंग पेशियाँ | Visceral muscles | |||||
चिकनी पेशियाँ | smooth muscles (nonstriated muscle) | |||||
हृद पेशियाँ | Cardiac muscles | |||||
पेशी बण्डल या पूलिकाओं | Muscle bundles or fascicles | |||||
संपटट | Fascia | |||||
पेशी तन्तुक | myofibrils | |||||
एक्टिन | Actin | |||||
मायोसीन | Myosin | |||||
अक्षीय कंकाल | Axial skeleton | |||||
कर्ण अस्थिकाएँ | Ear Ossicles | |||||
कशेरुक दंड | vertebral column | |||||
उरोस्थि | Sternum | |||||
पसलियां | Ribs | |||||
उपांगीय कंकाल | Appendicular skeleton | |||||
पाद | limb | |||||
अंश और श्रोणि मेखला | Pectoral and Pelvic girdle | |||||
रेशीय जोड़ | Fibrous joints | |||||
उपास्थि युक्त जोड़ | cartilaginous joints | |||||
सिनोवियल जोड़ | Synovial joints | |||||
माइस्थेनिया ग्रेविस | Myasthenia gravis | |||||
पेशीय दुष्पोसण | Muscular dystrophy | |||||
अपतानिका | Tetany | |||||
संधि शोथ | Arthritis | |||||
अस्थि सुषिरता | Osteoporosis | |||||
Gout | ||||||
21 | तंत्रिका नियंत्रण और समन्वय | Neural control and Coordination | ||||
न्यूरॉन | Neurons | |||||
केंद्रीय तंत्रिका तंत्र (सीएनएस) | Central neural system (CNS) | |||||
परिधीय तंत्रिका तंत्र (PNS) | Peripheral neural system (PNS) | |||||
मस्तिष्क | Brain | |||||
मेरुदंड | Spinal cord | |||||
तंत्रिका तंत्र | Neural system | |||||
निसेल ग्रेन्युल | Nissl’s granules. | |||||
न्यूरोट्रांसमीटर | Neurotransmitters | |||||
तंत्रिका आवेग | Nerve impulse. | |||||
सिनैप्टिक दरार | Synaptic cleft | |||||
ग्राही | Receptors | |||||
अग्रमस्तिष्क | Forebrain | |||||
मध्यमस्तिष्क | Midbrain | |||||
पश्चमस्तिष्क | Hindbrain | |||||
प्रतिवर्ती क्रिया | reflex action | |||||
संवेदी अंग | Sense Organs | |||||
नेत्र के भाग | Parts of an eye | |||||
देखने की प्रक्रिया | Mechanism of Vision | |||||
कर्ण | The Ear | |||||
22 | रासायनिक समन्वय तथा एकीकरण | Chemical coordination and integration | ||||
अंतःस्रावी ग्रंथियाँ और हार्मोन | Endocrine Glands & Hormones | |||||
हाइपोथैलेमस | Hypothalamus | |||||
पीयूष ग्रन्थि | The pituitary gland | |||||
पीनियल ग्रंथि | The pineal gland | |||||
थाइरॉयड ग्रंथि | Thyroid gland | |||||
पैराथाइरॉइड हार्मोन | Parathyroid hormone | |||||
थाइमस ग्रंथि | Thymus gland | |||||
अधिवृक्क ग्रंथियां | Adrenal glands | |||||
एडिसन रोग | Addison’s disease | |||||
अग्न्याशय | Pancreas | |||||
वृषण | Testis | |||||
शुक्रजनक नलिकाएं | seminiferous tubules | |||||
टेस्टोस्टेरोन | Testosterone | |||||
प्रोजेस्ट्रोन | Progesterone | |||||
एस्ट्रोजन | Estrogen | |||||
कॉर्पस ल्यूटियम | Corpus luteum | |||||
एट्रियल नैट्रियूरेटिक फैक्टर | Atrial natriuretic factor | |||||
हार्मोन ग्राही | Hormone receptors | |||||